Λέγουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ὅτι ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος, γιὰ νὰ κάνει τὸν ἄνθρωπο θεό. Δὲν θὰ μποροῦσε ὁ ἄνθρωπος νὰ πετύχει τὴν θέωση ἂν ὁ Θεὸς δὲν εἶχε σαρκωθεῖ.
Στοὺς πρὸ Χριστοῦ χρόνους ἀνεφάνησαν πολλοὶ σοφοὶ καὶ ἐνάρετοι ἄνθρωποι. Γιὰ παράδειγμα, οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες εἶχαν φθάσει σὲ ἀρκετὰ ὑψηλὰ μέτρα φιλοσοφίας περὶ τοῦ ἀγαθοῦ καὶ περὶ τοῦ Θεοῦ. Ἡ φιλοσοφία τους μάλιστα περιεῖχε σπέρματα ἀληθείας, τὸν λεγόμενο "σπερματικὸ λόγο". Ἦσαν ἄλλωστε πολὺ θρησκευτικοὶ ἄνθρωποι, δὲν ἦσαν καθόλου ἄθεοι, ὅπως προσπαθοῦν νὰ τοὺς παρουσιάσουν μερικοὶ σύγχρονοι ποὺ δὲν γνωρίζουν καλὰ τὰ πράγματα. Δὲν γνώριζαν βεβαίως τὸν ἀληθινὸ Θεό, ἦσαν εἰδωλολάτρες, ὅμως ἦσαν πολὺ εὐλαβεῖς, θεοφοβούμενοι. Γι᾿ αὐτὸ ὅσοι παιδαγωγοί, δάσκαλοι ἢ πολιτικοὶ καὶ πολιτειακοὶ ἄρχοντες, ἀσυνεπεῖς πρὸς τὶς μνῆμες τοῦ γένους τῶν Ἑλλήνων ἐπιχειροῦν νὰ βγάλουν ἀπὸ τὴν ψυχὴ τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ μας τὴν πίστη του πρὸς τὸν Θεό, χωρὶς μάλιστα καὶ τὴν συγκατάθεσή του, αὐτοὶ ἀποτολμοῦν μίαν «ὕβριν», μὲ τὴν ἀρχαία σημασία τῆς λέξεως. Ἀποτολμοῦν οὐσιαστικὰ τὸν ἀφελληνισμό του, ἀφοῦ ἡ Παράδοση τῶν Ἑλλήνων, τῆς ἀρχαίας μεταγενέστερης καὶ νεωτέρας ἱστορίας μας, εἶναι Παράδοσις εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ πρὸς τὸν Θεό, πάνω στὴν ὁποία βασίσθηκε καὶ βασίζεται ὅλη ἡ παγκόσμιος πολιτιστικὴ προσφορὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ.
Στὴν φιλοσοφία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων διακρίνεται μία νοσταλγία γιὰ τὸν ἄγνωστο Θεό, γιὰ τὴν ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ. Ἦσαν πιστοί, εὐλαβεῖς, ἀλλὰ δὲν εἶχαν τὴν σωστή, ὁλοκληρωμένη γνώση τοῦ Θεοῦ, ἔλειπε ἡ κοινωνία τοῦ Θεοῦ. Δὲν ἦταν δυνατὴ ἡ θέωσις.
Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἐπίσης ἔχουμε δίκαιους καὶ ἐνάρετους ἀνθρώπους. Ὅμως ἡ πλήρης ἕνωση μὲ τὸν Θεό, ἡ θέωσις, γίνεται δυνατή, κατορθωτή, μὲ τὴν σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου.
Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ σκοπὸς τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ. Ἂν σκοπὸς τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου ἦταν νὰ γίνει ἁπλῶς ἠθικὰ καλύτερος, δὲν θὰ ἦταν ἀνάγκη νὰ ἔλθει στὸν κόσμο ὁ Χριστός, νὰ γίνει ὅλη αὐτὴ ἡ ἱστορία τῆς θείας Οἰκονομίας, τῆς σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ, ὁ σταυρός, ὁ θάνατος, ἡ ἀνάστασις τοῦ Κυρίου, ὅλα ὅσα πιστεύουμε οἱ Χριστιανοὶ ὅτι ἔγιναν διὰ τοῦ Χριστοῦ. Διότι καὶ μὲ τοὺς Προφῆτες, μὲ τοὺς φιλοσόφους, μὲ τοὺς δίκαιους ἀνθρώπους καὶ διδασκάλους θὰ μποροῦσε νὰ διδαχθεῖ τὸ ἀνθρώπινο γένος νὰ γίνεται ἠθικὰ καλύτερο.
Γνωρίζουμε ὅτι ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα παρασύρθηκαν ἀπὸ τὸν διάβολο καὶ θέλησαν νὰ γίνουν θεοί, ὄχι ὅμως συνεργαζόμενοι μὲ τὸν Θεό, ὄχι μὲ ταπείνωση, μὲ ὑπακοή, μὲ ἀγάπη, ἀλλὰ βασιζόμενοι στὴν δική τους δύναμη, στὸ δικό τους θέλημα, ἐγωιστικὰ καὶ αὐτόνομα. Ἡ οὐσία δηλαδὴ τῆς πτώσεως εἶναι ὁ ἐγωισμός. Ἔτσι υἱοθετώντας τὸν ἐγωισμὸ καὶ τὴν αὐτάρκεια χωρίστηκαν ἀπὸ τὸν Θεό, καὶ ἀντὶ νὰ πετύχουν τὴν θέωση, πέτυχαν ἀκριβῶς τὸ ἀντίθετο: Τὸν πνευματικὸ θάνατο.
Ὅπως λέγουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Θεὸς εἶναι ζωή. Ὅποιος λοιπὸν χωρίζεται ἀπὸ τὸν Θεό, χωρίζεται ἀπὸ τὴν ζωή. Ἄρα ὁ θάνατος καὶ ἡ πνευματικὴ νέκρωση, ὁ φυσικὸς δηλαδὴ καὶ ὁ πνευματικὸς θάνατος, ἦταν τὸ ἀποτέλεσμα τῆς παρακοῆς τῶν πρωτοπλάστων.
Γνωρίζουμε ὅλοι τὶς συνέπειες τῆς πτώσεως. Ὁ χωρισμὸς ἀπὸ τὸν Θεὸ ἔρριψε τὸν ἄνθρωπο στὴν σαρκική, κτηνώδη καὶ δαιμονιώδη ζωή. Τὸ λαμπρὸ δημιούργημα τοῦ Θεοῦ ἔπεσε βαριὰ ἄρρωστο, σχεδὸν νεκρό. Τὸ «κατ᾿ εἰκόνα» ἀμαυρώθηκε. Ὁ ἄνθρωπος μετὰ τὴν πτώση δὲν ἔχει τὶς προϋποθέσεις, ποὺ εἶχε πρὶν νὰ ἁμαρτήσει, γιὰ νὰ προχωρήσει στὴ θέωση. Σ᾿ αὐτὴν τὴν κατάσταση τῆς βαριᾶς ἀσθένειας, σχεδὸν νεκρός, δὲν μπορεῖ πλέον νὰ ἐπαναπροσανατολισθεῖ πρὸς τὸν Θεό. Χρειάζεται μία νέα ρίζα στὴν ἀνθρωπότητα. Χρειάζεται ἕνας νέος ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος θὰ εἶναι ὑγιὴς καὶ θὰ μπορεῖ νὰ προσανατολίσει πάλι τὴν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν Θεό.
Αὐτὴ ἡ νέα ρίζα, ὁ νέος ἄνθρωπος, εἶναι ὁ Θεάνθρωπος, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ποὺ σαρκώνεται γιὰ νὰ πολεμήσει τὴν νέα ρίζα, τὴν νέα ἀπαρχή, τὸ νέο φύραμα τῆς ἀνθρωπότητας.
Μὲ τὴν σάρκωση τοῦ Λόγου, ὅπως θεολογεῖ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, πραγματοποιεῖται μία δευτέρα κοινωνία Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων. Ἡ πρώτη κοινωνία ἦταν αὐτὴ στὸν Παράδεισο. Αὐτὴ ὅμως διασπάσθηκε. Χωρίστηκε ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὸν Θεό. Ὁ πανάγαθος Θεὸς οἰκονόμησε τώρα μιὰ ἄλλη, δευτέρα κοινωνία, ἕνωση δηλαδὴ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ποὺ νὰ μὴν μπορεῖ πλέον νὰ διασπαθῆ. Διότι αὐτὴ ἡ δευτέρα κοινωνία Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων γίνεται στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Θεάνθρωπος Χριστός, ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός, ἔχει δυὸ τέλειες φύσεις: Τὴν θεία καὶ τὴν ἀνθρώπινη. Οἱ δυὸ αὐτὲς τέλειες φύσεις ἑνώνονται «ἀτρέπτως, ἀσυγχύτως, ἀχωρίστως καὶ ἀδιαιρέτως», στὸ ἕνα πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, κατὰ τὸν περίφημο ὅρο τῆς Ἁγίας Δ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Χαλκηδόνος, ποὺ ἐν συνόψει ἀποτελεῖ τὴν ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ θεολογικὴ πανοπλία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας κατὰ τῶν παντὸς εἴδους Χριστολογικῶν αἱρέσεων ὅλων τῶν αἰώνων. Ἔτσι ἔχουμε ἕνα Χριστὸ μὲ δυὸ φύσεις: τὴν θεία καὶ τὴν ἀνθρώπινη.
Τώρα πλέον ἡ ἀνθρώπινη φύση διὰ τῆς ὑποστατικῆς ἑνώσεως τῶν δυὸ φύσεων στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ εἶναι τελεσίδικα ἑνωμένη μὲ τὴν θεία φύση. Διότι ὁ Χριστὸς εἶναι αἰωνίως Θεάνθρωπος. Ὡς Θεάνθρωπος ἀνελήφθη στὸν οὐρανό. Ὡς Θεάνθρωπος κάθεται στὰ δεξιὰ τοῦ Πατρός. Ὡς Θεάνθρωπος θὰ ἔλθει νὰ κρίνει τὸν κόσμο στὴν δευτέρα Παρουσία. Ἄρα λοιπὸν ἡ ἀνθρώπινη φύση εἶναι τώρα ἐνθρονισμένη στοὺς κόλπους τῆς Ἁγίας Τριάδος. Δὲν μπορεῖ πλέον τίποτε νὰ χωρίσει τὴν ἀνθρώπινη φύση ἀπὸ τὸν Θεό. Γι᾿ αὐτὸ τώρα μετὰ τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Κυρίου, - ὅσο κι ἂν ὡς ἄνθρωποι ἁμαρτάνουμε, ὅσο καὶ ἂν ἀποσπασθοῦμε ἀπὸ τὸν Θεὸ -, ἂν θέλουμε ἐν μετανοίᾳ νὰ ἑνωθοῦμε πάλι μὲ τὸν Θεό, μποροῦμε νὰ τὸ πετύχουμε. Μποροῦμε νὰ ἑνωθοῦμε μαζί Του, νὰ γίνουμε θεοὶ κατὰ Χάριν.
via Στοὺς πρὸ Χριστοῦ χρόνους ἀνεφάνησαν πολλοὶ σοφοὶ καὶ ἐνάρετοι ἄνθρωποι. Γιὰ παράδειγμα, οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες εἶχαν φθάσει σὲ ἀρκετὰ ὑψηλὰ μέτρα φιλοσοφίας περὶ τοῦ ἀγαθοῦ καὶ περὶ τοῦ Θεοῦ. Ἡ φιλοσοφία τους μάλιστα περιεῖχε σπέρματα ἀληθείας, τὸν λεγόμενο "σπερματικὸ λόγο". Ἦσαν ἄλλωστε πολὺ θρησκευτικοὶ ἄνθρωποι, δὲν ἦσαν καθόλου ἄθεοι, ὅπως προσπαθοῦν νὰ τοὺς παρουσιάσουν μερικοὶ σύγχρονοι ποὺ δὲν γνωρίζουν καλὰ τὰ πράγματα. Δὲν γνώριζαν βεβαίως τὸν ἀληθινὸ Θεό, ἦσαν εἰδωλολάτρες, ὅμως ἦσαν πολὺ εὐλαβεῖς, θεοφοβούμενοι. Γι᾿ αὐτὸ ὅσοι παιδαγωγοί, δάσκαλοι ἢ πολιτικοὶ καὶ πολιτειακοὶ ἄρχοντες, ἀσυνεπεῖς πρὸς τὶς μνῆμες τοῦ γένους τῶν Ἑλλήνων ἐπιχειροῦν νὰ βγάλουν ἀπὸ τὴν ψυχὴ τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ μας τὴν πίστη του πρὸς τὸν Θεό, χωρὶς μάλιστα καὶ τὴν συγκατάθεσή του, αὐτοὶ ἀποτολμοῦν μίαν «ὕβριν», μὲ τὴν ἀρχαία σημασία τῆς λέξεως. Ἀποτολμοῦν οὐσιαστικὰ τὸν ἀφελληνισμό του, ἀφοῦ ἡ Παράδοση τῶν Ἑλλήνων, τῆς ἀρχαίας μεταγενέστερης καὶ νεωτέρας ἱστορίας μας, εἶναι Παράδοσις εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ πρὸς τὸν Θεό, πάνω στὴν ὁποία βασίσθηκε καὶ βασίζεται ὅλη ἡ παγκόσμιος πολιτιστικὴ προσφορὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ.
Στὴν φιλοσοφία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων διακρίνεται μία νοσταλγία γιὰ τὸν ἄγνωστο Θεό, γιὰ τὴν ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ. Ἦσαν πιστοί, εὐλαβεῖς, ἀλλὰ δὲν εἶχαν τὴν σωστή, ὁλοκληρωμένη γνώση τοῦ Θεοῦ, ἔλειπε ἡ κοινωνία τοῦ Θεοῦ. Δὲν ἦταν δυνατὴ ἡ θέωσις.
Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἐπίσης ἔχουμε δίκαιους καὶ ἐνάρετους ἀνθρώπους. Ὅμως ἡ πλήρης ἕνωση μὲ τὸν Θεό, ἡ θέωσις, γίνεται δυνατή, κατορθωτή, μὲ τὴν σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου.
Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ σκοπὸς τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ. Ἂν σκοπὸς τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου ἦταν νὰ γίνει ἁπλῶς ἠθικὰ καλύτερος, δὲν θὰ ἦταν ἀνάγκη νὰ ἔλθει στὸν κόσμο ὁ Χριστός, νὰ γίνει ὅλη αὐτὴ ἡ ἱστορία τῆς θείας Οἰκονομίας, τῆς σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ, ὁ σταυρός, ὁ θάνατος, ἡ ἀνάστασις τοῦ Κυρίου, ὅλα ὅσα πιστεύουμε οἱ Χριστιανοὶ ὅτι ἔγιναν διὰ τοῦ Χριστοῦ. Διότι καὶ μὲ τοὺς Προφῆτες, μὲ τοὺς φιλοσόφους, μὲ τοὺς δίκαιους ἀνθρώπους καὶ διδασκάλους θὰ μποροῦσε νὰ διδαχθεῖ τὸ ἀνθρώπινο γένος νὰ γίνεται ἠθικὰ καλύτερο.
Γνωρίζουμε ὅτι ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα παρασύρθηκαν ἀπὸ τὸν διάβολο καὶ θέλησαν νὰ γίνουν θεοί, ὄχι ὅμως συνεργαζόμενοι μὲ τὸν Θεό, ὄχι μὲ ταπείνωση, μὲ ὑπακοή, μὲ ἀγάπη, ἀλλὰ βασιζόμενοι στὴν δική τους δύναμη, στὸ δικό τους θέλημα, ἐγωιστικὰ καὶ αὐτόνομα. Ἡ οὐσία δηλαδὴ τῆς πτώσεως εἶναι ὁ ἐγωισμός. Ἔτσι υἱοθετώντας τὸν ἐγωισμὸ καὶ τὴν αὐτάρκεια χωρίστηκαν ἀπὸ τὸν Θεό, καὶ ἀντὶ νὰ πετύχουν τὴν θέωση, πέτυχαν ἀκριβῶς τὸ ἀντίθετο: Τὸν πνευματικὸ θάνατο.
Ὅπως λέγουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Θεὸς εἶναι ζωή. Ὅποιος λοιπὸν χωρίζεται ἀπὸ τὸν Θεό, χωρίζεται ἀπὸ τὴν ζωή. Ἄρα ὁ θάνατος καὶ ἡ πνευματικὴ νέκρωση, ὁ φυσικὸς δηλαδὴ καὶ ὁ πνευματικὸς θάνατος, ἦταν τὸ ἀποτέλεσμα τῆς παρακοῆς τῶν πρωτοπλάστων.
Γνωρίζουμε ὅλοι τὶς συνέπειες τῆς πτώσεως. Ὁ χωρισμὸς ἀπὸ τὸν Θεὸ ἔρριψε τὸν ἄνθρωπο στὴν σαρκική, κτηνώδη καὶ δαιμονιώδη ζωή. Τὸ λαμπρὸ δημιούργημα τοῦ Θεοῦ ἔπεσε βαριὰ ἄρρωστο, σχεδὸν νεκρό. Τὸ «κατ᾿ εἰκόνα» ἀμαυρώθηκε. Ὁ ἄνθρωπος μετὰ τὴν πτώση δὲν ἔχει τὶς προϋποθέσεις, ποὺ εἶχε πρὶν νὰ ἁμαρτήσει, γιὰ νὰ προχωρήσει στὴ θέωση. Σ᾿ αὐτὴν τὴν κατάσταση τῆς βαριᾶς ἀσθένειας, σχεδὸν νεκρός, δὲν μπορεῖ πλέον νὰ ἐπαναπροσανατολισθεῖ πρὸς τὸν Θεό. Χρειάζεται μία νέα ρίζα στὴν ἀνθρωπότητα. Χρειάζεται ἕνας νέος ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος θὰ εἶναι ὑγιὴς καὶ θὰ μπορεῖ νὰ προσανατολίσει πάλι τὴν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν Θεό.
Αὐτὴ ἡ νέα ρίζα, ὁ νέος ἄνθρωπος, εἶναι ὁ Θεάνθρωπος, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ποὺ σαρκώνεται γιὰ νὰ πολεμήσει τὴν νέα ρίζα, τὴν νέα ἀπαρχή, τὸ νέο φύραμα τῆς ἀνθρωπότητας.
Μὲ τὴν σάρκωση τοῦ Λόγου, ὅπως θεολογεῖ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, πραγματοποιεῖται μία δευτέρα κοινωνία Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων. Ἡ πρώτη κοινωνία ἦταν αὐτὴ στὸν Παράδεισο. Αὐτὴ ὅμως διασπάσθηκε. Χωρίστηκε ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὸν Θεό. Ὁ πανάγαθος Θεὸς οἰκονόμησε τώρα μιὰ ἄλλη, δευτέρα κοινωνία, ἕνωση δηλαδὴ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ποὺ νὰ μὴν μπορεῖ πλέον νὰ διασπαθῆ. Διότι αὐτὴ ἡ δευτέρα κοινωνία Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων γίνεται στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Θεάνθρωπος Χριστός, ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός, ἔχει δυὸ τέλειες φύσεις: Τὴν θεία καὶ τὴν ἀνθρώπινη. Οἱ δυὸ αὐτὲς τέλειες φύσεις ἑνώνονται «ἀτρέπτως, ἀσυγχύτως, ἀχωρίστως καὶ ἀδιαιρέτως», στὸ ἕνα πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, κατὰ τὸν περίφημο ὅρο τῆς Ἁγίας Δ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Χαλκηδόνος, ποὺ ἐν συνόψει ἀποτελεῖ τὴν ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ θεολογικὴ πανοπλία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας κατὰ τῶν παντὸς εἴδους Χριστολογικῶν αἱρέσεων ὅλων τῶν αἰώνων. Ἔτσι ἔχουμε ἕνα Χριστὸ μὲ δυὸ φύσεις: τὴν θεία καὶ τὴν ἀνθρώπινη.
Τώρα πλέον ἡ ἀνθρώπινη φύση διὰ τῆς ὑποστατικῆς ἑνώσεως τῶν δυὸ φύσεων στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ εἶναι τελεσίδικα ἑνωμένη μὲ τὴν θεία φύση. Διότι ὁ Χριστὸς εἶναι αἰωνίως Θεάνθρωπος. Ὡς Θεάνθρωπος ἀνελήφθη στὸν οὐρανό. Ὡς Θεάνθρωπος κάθεται στὰ δεξιὰ τοῦ Πατρός. Ὡς Θεάνθρωπος θὰ ἔλθει νὰ κρίνει τὸν κόσμο στὴν δευτέρα Παρουσία. Ἄρα λοιπὸν ἡ ἀνθρώπινη φύση εἶναι τώρα ἐνθρονισμένη στοὺς κόλπους τῆς Ἁγίας Τριάδος. Δὲν μπορεῖ πλέον τίποτε νὰ χωρίσει τὴν ἀνθρώπινη φύση ἀπὸ τὸν Θεό. Γι᾿ αὐτὸ τώρα μετὰ τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Κυρίου, - ὅσο κι ἂν ὡς ἄνθρωποι ἁμαρτάνουμε, ὅσο καὶ ἂν ἀποσπασθοῦμε ἀπὸ τὸν Θεὸ -, ἂν θέλουμε ἐν μετανοίᾳ νὰ ἑνωθοῦμε πάλι μὲ τὸν Θεό, μποροῦμε νὰ τὸ πετύχουμε. Μποροῦμε νὰ ἑνωθοῦμε μαζί Του, νὰ γίνουμε θεοὶ κατὰ Χάριν.
