Με τόσες υποχρεώσεις που συνηθίζουμε να φορτώνουμε τις ζωές μας, είναι πολύ δύσκολο να είναι κανείς παραγωγικός. Αναγκάζεσαι να μοιράσεις τον εαυτό σου σε ένα σωρό πράγματα και κοιτάς πως να προλάβεις να τα κάνεις όλα.
Και συνεχώς προκύπτουν θέματα που ζητούν λίγο από το χρόνο σου – emails, τηλέφωνα, μηνύματα, όλο και κάτι νέο σου ζητούν να κάνεις. Για να είσαι παραγωγικός, αλλά και να μειώσεις το στρες, πρέπει να μάθεις την τέχνη να λες όχι – μια τέχνη που δυσκολεύει πολλούς.
Γιατί είναι τόσο δύσκολο να πεις όχι? Όπως και να το κάνεις, δεν είναι ότι πιο ευχάριστο να λες όχι σε κάποιον – μπορεί να στεναχωρηθεί, να θυμώσει, να απογοητευτεί. Πόσο μάλλον αν ελπίζεις σε μια μελλοντική συνεργασία με αυτό τον άνθρωπο, όπου πρέπει και να σκεφτείς πώς μπορείς να διατηρήσεις μια καλή σχέση μαζί του.
Είναι πολύ σημαντικό όμως να σκέφτεσαι πως όταν λες ναι σε κάτι, αυτόματα λες όχι σε κάτι άλλο – είναι λογικό, ο χρόνος σου περιορίζεται. Άρα, η ερώτηση που πρέπει να κάνεις στον εαυτό σου είναι “Λες όχι στα σωστά πράγματα?”
Οι παρακάτω συμβουλές είναι για να μάθεις να λες όχι χωρίς να χαλάς τις σχέσεις σου με τους άλλους:
Δώσε στο χρόνο σου αξία. Ο χρόνος σου είναι πολύτιμος και αυτό πρέπει πρώτα απ’ όλους να το καταλάβεις ο ίδιος. Όταν έχεις ήδη αναλάβει πολλές υποχρεώσεις και κάποιος σου ζητά να αφιερώσεις λίγο από το χρόνο σου σε κάτι νέο, ξέρεις πως δεν μπορείς να το κάνεις. Μπορείς να πεις πως απλά δεν μπορείς να το κάνεις αυτή τη στιγμή, και να εξηγήσεις ότι το πρόγραμμα σου είναι ήδη υπερφορτωμένο.
Δες τις προτεραιότητες σου. Ακόμα κι αν έχεις λίγο έξτρα χρόνο (που για πολλούς από εμάς δεν είναι και τόσο συχνό), έτσι θέλεις να τον περάσεις? Κάνοντας αυτό το νέο που σου ζητήθηκε? Συνήθως κλέβουμε όλο και περισσότερο χρόνο από τα σημαντικά και τον μοιράζουμε εδώ κι εκεί σε δουλειές. Για μένα, όσες περισσότερες υποχρεώσεις μπαίνουν στο πρόγραμμα μου, τόσο λιγότερο χρόνο έχω για τον άντρα μου και το παιδί μου, και αυτό δε με ευχαριστεί.
Θέλει εξάσκηση. Όσες περισσότερες φορές πεις όχι σε κάτι που σου ζητούν, τόσο πιο εύκολα θα το λες στη συνέχεια. Αποκτάς άνεση. Άνθρωποι πολύ επίμονοι μπορεί να χρειαστούν πολλά συνεχόμενα όχι για να καταλάβουν ότι είναι η τελική σου απάντηση – ότι είναι όχι και το εννοείς. Σε τέτοιες περιπτώσεις, εσύ απλά συνέχισε να λες όχι, και αργά ή γρήγορα θα το καταλάβουν.
Δε χρειάζεται να απολογείσαι. Οι περισσότεροι συνηθίζουμε να λέμε όχι αφού πρώτα ζητήσουμε συγνώμη γι’ αυτό. Το βρίσκουμε πιο ευγενικό. Κάποιες φορές όμως δεν είναι καλό να αποδυναμώνεται το όχι σου όταν έρχεται παρέα με μια συγνώμη. Όσο προστατεύεις το χρόνο σου, έχεις κάθε δικαίωμα να είσαι ξεκάθαρος. “Δε θα μπορέσω να το κάνω, είμαι πνιγμένος” – και είναι αλήθεια.
Σταμάτα να είσαι ο καλός που πάντα λέει ναι. Και πάλι, είναι σημαντικό να είσαι ευγενικός, αλλά δεν μπορείς να λες σε όλα ναι. Όταν οι άλλοι καταλάβουν ότι είναι πολύ εύκολο να παίρνουν ένα κομμάτι του χρόνου σου, πολύ απλά θα συνεχίσουν να το κάνουν. Κι αυτό όλο θα συρρικνώνει το δικό σου χρόνο. Αν όμως σηκώσεις ένα τείχος, θα αρχίσουν κι εκείνοι να ψάχνουν πιο εύκολες λύσεις, ίσως και πιο εύκολα θύματα. Δείξε τους ότι υπολογίζεις το χρόνο σου και απόρριψε όσα περισσότερα αιτήματα δέχεσαι και δεν είναι σημαντικά για σένα.
Πες όχι στο αφεντικό σου. Πολλές φορέςαισθανόμαστε ότι πρέπει να λέμε μόνο ναι στο αφεντικό μας. Και ότι λέγοντας όχι σημαίνει πως δεν μπορούμε να διαχειριστούμε τη δουλειά μας. Κι όμως, ισχύει το αντίθετο. Εξήγησε στο αφεντικό σου ότι αναλαμβάνοντας όλο νέες υποχρεώσεις, δεν μπορείς να ανταπεξέλθεις στο καλύτερο δυνατό στις δουλειές που έχεις ήδη.
Εξήγησε του πως έτσι δεν είσαι παραγωγικός. Αν το αφεντικό σου επιμένει να αναλάβεις κι αυτό το νέο που σου ζητά, τότε ζήτησε του κι εσύ να δείτε πάλι μαζί τις προτεραιότητες σε όσα ασχολείσαι αυτή τη στιγμή. Ίσως χρειαστεί να αφήσεις κάποια άλλα από τα πράγματα που κάνεις ήδη. Είναι σημαντικό να καταλάβει κι εκείνος με αυτό τον τρόπο πως ο χρόνος σου έχει όρια και δεν μπορείς να κάνεις τα πάντα.
Προειδοποίησε ότι έχεις ήδη ένα γεμάτο πρόγραμμα. Κάποιες φορές είναι καλύτερα να προειδοποιήσεις τους άλλους ότι δεν μπορείς να αναλάβεις τίποτα νέο, πριν καν στο ζητήσουν. Για παράδειγμα, είσαι πνιγμένος και σε καλούν σε ένα meeting στη δουλειά. Δε χρειάζεται να περιμένεις να τελειώσει το meeting για να πεις όχι στα νέα πράγματα που σου ζητούν να κάνεις. Μπορείς ακόμα και μπαίνοντας στο meeting να πεις σε όλους “κοιτάξτε παιδιά, επειδή η βδομάδα μου είναι φουλ με κάτι επείγοντα projects που τρέχω, δε θα μπορέσω να αναλάβω τίποτα νέο αυτή τη στιγμή”.
Θα το δω και θα σου πω. Άλλες φορές θα είναι καλύτερα αν πεις πως θα σκεφτείς αυτό το νέο που σου ζητούν, θα δεις και το πρόγραμμα σου και θα τους απαντήσεις τι μπορείς να κάνεις. Αυτό θα σου επιτρέψει να δεις λίγο τις υποχρεώσεις σου, να σκεφτείς τις προτεραιότητες σου, και αν δεις ότι δεν μπορείς να το κάνεις, εξήγησε ότι το σκέφτηκες, αλλά με το πρόγραμμα που έχεις στην παρούσα φάση, δεν μπορείς να το αναλάβεις.
Ίσως αργότερα. Αν πρόκειται για κάτι που φαίνεται ενδιαφέρον και αντί να κλείσεις στον άλλο την πόρτα κατάμουτρα κρίνεις ότι είναι καλύτερα να αφήσεις το θέμα ανοιχτό, τότε πες ότι δεν μπορείς να το κάνεις αυτή τη στιγμή αλλά ίσως να μπορείς σε μια εβδομάδα, ή στο χρόνο που εσύ κρίνεις καλύτερα. Όταν μετά από αυτό το διάστημα το ίδιο θέμα επανέλθει, μπορεί όντως να έχεις πειρσσότερο χρόνο και να μπορείς να πεις ναι.
Πες ότι δεν κάνει για σένα. Κάποιες φορές μπορεί να είναι ένα καλό project αυτό που σου ζητείται να κάνεις, αλλά μπορεί απλά να μην είναι για σένα, να μη σου ταιριάζει – τουλάχιστον τη δεδομένη στιγμή. Απλά πες την αλήθεια. Πες τα καλά σου λόγια για το project, την ιδέα, τον άνθρωπο που σου το πρότεινε, εφόσον βέβαια τα εννοείς, και εξήγησε ότι απλά δεν είναι αυτό που ψάχνεις αυτή τη στιγμή. Μην το πάρεις όμως αυτό σχοινί κορδόνι για όλες τις περιπτώσεις, γιατί ο κόσμος μπορεί να καταλάβει πότε το λες έτσι απλά για να το πεις, και δεν το εννοείς.
