Πολλές από τις τεχνολογικές καινοτομίες που γνωρίσαμε είχαν προαναγγελθεί πολλά χρόνια πριν από ανθρώπους με κοφτερό μυαλό, οραματιστές αλλά και συγγραφείς που διέθεταν απλά αχαλίνωτη φαντασία. Ολοι αυτοί κατέγραψαν τις εμπνεύσεις τους σε βιβλία, άρθρα ή σενάρια και ορισμένα απ' αυτά τα κείμενα αποδείχτηκαν προφητικά αφού στην πορεία του χρόνου οι «προφητείες» τους πραγματοποιήθηκαν ή βρίσκονται σήμερα σε διαδικασία υλοποίησης.
Κινητά τηλέφωνα, γεωστατικοί δορυφόροι, μαγνητικά τρένα, πιστωτικές κάρτες, εμφυτεύματα όρασης, αόρατοι μανδύες, διαστημικά τρένα, διαστημικοί ανελκυστήρες, αυτόματοι τηλεφωνητές, τηλεδιασκέψεις είναι ορισμένα από τα επιτεύγματα της τεχνολογίας που δεν γεννήθηκαν μέσα στα εργαστήρια αλλά στα…τυπογραφεία.
Πιστωτική κάρτα
1888, Looking Backward του Edward Bellamy
Σχεδόν έναν αιώνα πριν από την εμφάνισή της ο Μπέλαμι έχει συλλάβει και μάλιστα σε όλο της το εύρος την ιδέα αλλά και την εφαρμογή της πιστωτικής κάρτας. Στο βιβλίο υπάρχουν καταστήματα που πωλούν κάρτες σε σχήμα τραπουλόχαρτου, η κάθε μια εκ των οποίων αντιστοιχεί σε ένα συγκεκριμένο ποσό και οι καταναλωτές τις χρησιμοποιούν για τις αγορές τους.
Εξήντα χρόνια μετά την έκδοση του βιβλίου τρεις φίλοι (οι δύο στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων και ο ένας δικηγόρος) μετά από ένα ατυχές συμβάν σε ένα εστιατόριο όπου ο ένας εξ αυτών ξέχασε το πορτοφόλι του και υποχρεώθηκε να τηλεφωνήσει στο σπίτι του για να του φέρουν λεφτά, συλλαμβάνουν την ιδέα μιας κάρτας που να λειτουργεί ως «μετρητά». Ιδρύουν την Diners Club και γεννιέται ο κόσμος των πιστωτικών καρτών.
Μαγνητικά τρένα
1894, A Journey In Other Worlds, του John Jacob Astor IV
Γόνος παλιάς και πλούσιας οικογένειας της Νέα Υόρκης, ο Αστορ είχε πολλά ενδιαφέροντα και ταλέντα. Ηταν εφευρέτης αλλά και αρχιτέκτονας. Εκτισε σε νεαρή ηλικία το ξενοδοχείο Astoria ενώ παράλληλα έγραφε με ενθουσιασμό βιβλία επιστημονικής φαντασίας. Στο A Journey In Other Worlds περιγράφει την ζωή στον Κρόνο και τον Δία τον 21ο αιώνα. Εκεί κάνει αναλυτική αναφορά στην ύπαρξη τρένων που κινούνται με ηλεκτρομαγνητισμό. Είναι τέτοια η λεπτομέρεια της περιγραφής, ειδικά εκεί που αναφέρει ότι τα μαγνητικά τρένα έχουν αεροδυναμική μορφή, ώστε νομίζεις ότι είναι αυτός που σχεδίασε τα maglev.
Τα τρένα maglev (μαγνητικής ανύψωσης) αιωρούνται σε μικρή απόσταση πάνω από τις ράγες χάρη σε ισχυρά μαγνητικά πεδία. Η απουσία τριβών επιτρέπει στο τρένο να αναπτύσσει μεγάλες ταχύτητες και μάλιστα αθόρυβα. Τα maglev έκαναν την εμφάνισή τους στις αρχές του 21ου αιώνα και τα ταχύτερα εξ αυτών έχουν καταφέρει να αγγίξουν ταχύτητες 600 χλμ./ώρα. Ιαπωνία, Κίνα και Κορέα είναι οι χώρες που έχουν αρχίσει να αναπτύσσουν μαγνητικό σιδηροδρομικό δίκτυο ενώ στην Ευρώπη μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει δείξει η Γερμανία.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Αστορ ήταν επιβάτης του Τιτανικού, φυσικά στο περίφημο πρώτο κατάστρωμα. Μάλιστα όπως έγινε αργότερα γνωστό ήταν ο δεύτερος πλουσιότερος επιβάτης πάνω στο καράβι αλλά τελικά η περιουσία του δεν τον έσωσε. Η σορός του εντοπίστηκε μερικές εβδομάδες μετά το ναυάγιο.
Video/DVD player
1899, When the Sleeper Wakes, του H.G. Wells
O βρετανός συγγραφέας Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς θεωρείται από πολλούς ο πατέρας της λογοτεχνίας επιστημονικής φαντασίας. Σίγουρα μαζί με τον Ιούλιο Βερν είναι εκείνοι που έθεσαν τα θεμέλιά της. Λίγο προτού σβήσουν τα φώτα του 19ου αιώνα ο μυθιστορηματικός ήρωας του Γουέλς μπαίνει σε ένα δωμάτιο και την προσοχή του τραβάει μια περίεργη συσκευή η οποία διαθέτει μια λευκή οθόνη. Δίπλα στη συσκευή υπήρχαν ορισμένοι κύλινδροι, οι οποίοι όπως αποδεικνύεται στη συνέχεια έχουν αποθηκευμένες κινούμενες εικόνες και ήχους. Τοποθετώντας τους κυλίνδρους στη συσκευή γίνεται αναπαραγωγή των εικόνων και των ήχων στην οθόνη. Ο μηχανισμός του βίντεο ή του DVD (για τους νεότερους) ήταν στο μυαλό του Γουέλς 50 χρόνια προτού ξεκινήσει η προσπάθεια κατασκευής του και 60 προτού τελικά κάνει την εμφάνισή της η πρώτη σχετική συσκευή.
Αυτόματος Τηλεφωνητής
1923, Men Like Gods, του H.G. Wells
Ο Γουέλς αποδεικνύει για πολλοστή φορά πόσο «μπροστά» ήταν. Στον Men Like Gods το 1923 δεν εισάγει απλά την ιδέα του αυτόματου τηλεφωνητή αλλά έχει ήδη σκεφτεί όχι την αρχική του μορφή αλλά την πλέον προηγμένη! Στο βιβλίο αναφέρεται σε μια συσκευή που αποθηκεύει φωνητικά μηνύματα και μάλιστα ο ενδιαφερόμενος μπορεί να τα ακούσει από όπου και αν βρίσκεται. Τα πρώτα «πρωτόγονα» συστήματα αυτόματου τηλεφωνητή εμφανίζονται στα μέσα της δεκαετίας του 1930 και μοιάζουν με τους πρώτους υπολογιστές. Είναι τεράστια και δύσκολα στη χρήση τους. Οι συσκευές που γνωρίζουμε ως «αυτόματους τηλεφωνητές» κάνουν την εμφάνισή τους αρχικά στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1960 και μέχρι την ψηφιακή επανάσταση για να ακούσει κάποιος τα μηνύματά του πρέπει να βρίσκεται δίπλα στο μηχάνημα. Πολύ αργότερα γίνεται εφικτή η ακρόαση των μηνυμάτων από μακριά. Επιπλέον ο Γουέλς έχει «φτιάξει» έναν αυτόματο τηλεφωνητή που μεταδίδει τα μηνύματα ασύρματα.
Αόρατος μανδύας
1930, Brigands of the Moon, του Ray Cummings
Εβδομήντα χρόνια προτού η Τζόαν Ρόουλινγκ δώσει στον μικρό της μάγο έναν μανδύα που τον κάνει αόρατο o Κάμινγκς έχει δώσει τον μανδύα στους δικούς του ήρωες για να μη γίνονται αντιληπτοί σε όσους κοιτάζουν προς το μέρος τους. Τα τελευταία χρόνια πολλές ερευνητικές ομάδες αναπτύσσουν τεχνολογίες που προσπαθούν να κρύψουν αντικείμενα από την κοινή θέα.
Το πιο σημαντικό βήμα έκαναν ερευνητές στις ΗΠΑ που κατάφεραν να κάνουν ένα αντικείμενο αόρατο, και μάλιστα και στις τρεις διαστάσεις. Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τέξας χρησιμοποίησαν ένα επαναστατικό είδος υλικών, τα πλασμονικά μετα-υλικά, με τα οποία επιτυγχάνεται ο «χειρισμός» του φωτός με τρόπο ώστε να γίνονται αόρατα.
Μέχρι σήμερα έχουν δημιουργηθεί διάφορα συστήματα που έχουν καταφέρει να «εξαφανίσουν» αντικείμενα είτε σε δύο διαστάσεις είτε υπό συνθήκες, με το αντικείμενο-στόχο να γίνεται αόρατο μόνο όταν κάποιος το κοίταζε από μια συγκεκριμένη οπτική γωνία. Επίσης μέχρι σήμερα τα αντικείμενα που είχαν «εξαφανιστεί» ήταν κατά βάση πολύ μικρά, με μεγαλύτερο έναν συνδετήρα. Οι ερευνητές κατάφεραν αυτή τη φορά να κάνουν αόρατο έναν κυλινδρικό σωλήνα μήκους 18 εκατοστών. Ο μανδύας που δημιούργησαν προς το παρόν εξαφανίζει τον σωλήνα μόνο στο τμήμα μικροκυμάτων του φάσματος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και όχι στο ορατό μήκος κύματος που γίνεται αντιληπτό από το ανθρώπινο μάτι.
Αυτόματος πιλότος αυτοκινήτων
1935, The Living Machine, του David H. Keller
Ο ήρωας του Κέλερ προσκαλείται να εισέλθει σε ένα νέο μοντέλο αυτοκίνητου. Μπαίνοντας αναφωνεί στον άνθρωπο που του ζήτησε να μπει ότι δεν υπάρχει τιμόνι. Εκείνος του λέει «μην ανησυχείς, κάτσε αναπαυτικά και απόλαυσε τη διαδρομή» με το αυτοκίνητο να ξεκινά και να κινείται στον δρόμο μόνο του. Πριν λίγες εβδομάδες έγινε γνωστό ότι η Ford αναπτύσσει ένα σύστημα παρόμοιο με εκείνο των αυτόματων πιλότων στα αεροσκάφη. Με το πάτημα ενός κουμπιού τον έλεγχο του οχήματος θα αναλαμβάνει ο «αυτόματος οδηγός». Σε πρώτη φάση το σύστημα θα μπορεί να λειτουργεί μόνο όταν υπάρχει μποτιλιάρισμα ώστε να κινεί το αυτοκίνητο για λίγα μέτρα και να βρίσκει χρόνο ο οδηγός για να ξεκουραστεί.
Το «Traffic Jam Assist», όπως φαίνεται και από το όνομά του, είναι ένα σύστημα που θα λειτουργεί βοηθητικά σε συνθήκες μποτιλιαρίσματος. Θα μπορεί να κινεί το αυτοκίνητο όσο διαρκεί το μποτιλιάρισμα ώστε να μην είναι υποχρεωμένος ο οδηγός να έχει συνεχώς τα χέρια του στο τιμόνι και τα πόδια του στα πεντάλ. Οταν η κίνηση μειωθεί και ο δρόμος «ανοίξει» με αποτέλεσμα το αυτοκίνητο να μπορεί να αναπτύξει ταχύτητες άνω των 50 χλμ./ώρα, το σύστημα θα επιστρέφει τον έλεγχο στον οδηγό.
Κινητό τηλέφωνο
1936, Things To Come, του H.G. Wells
Αν και ο δημιουργός του πρώτου κινητού τηλεφώνου αμερικανός Μάρτιν Κούπερ υποστηρίζει ότι εμπνεύστηκε το δημιούργημά του από το σύστημα επικοινωνίας των πρωταγωνιστών του Star Trek, ο πρώτος που περιέγραψε ένα μικρό φορητό σύστημα ασύρματης επικοινωνίας ήταν, ναιμ καλά μαντέψατε… ο Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς που τοποθέτησε στο χέρι ηγέτη μιας μεγάλης υπόγειας πόλης μια συσκευή (τη φορούσε σαν ρολόι) με την οποία μπορούσε να συνομιλεί με άλλους ανθρώπους.
Ηλεκτρονικό βιβλίο - e-book
1961, Return from the Stars, του Stanislaw Lem
Ο σπουδαίος Στάνισλαβ Λεμ δημιουργεί έναν κόσμο όπου δεν υπάρχουν πια τυπογραφεία και ο γραπτός λόγος δημιουργείται και αναπαράγεται ηλεκτρονικά. Οι αναγνώστες διαβάζουν κείμενα σε ειδικές συσκευές ενώ δεν υπάρχουν πια παραδοσιακές βιβλιοθήκες αλλά μόνο ηλεκτρονικές.
Οπτικά εμφυτεύματα
1966, The Dream Master, του Roger Zelazny
Ο Ζελάζνι οραματίστηκε φωτοηλεκτρικά κύτταρα που εμφυτεύονται σε άτομα επιτρέποντας ακόμη και σε τυφλούς να ανακτούν έστω και μερικώς την όρασή τους. Πριν από λίγες εβδομάδες ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ στην Καλιφόρνια παρουσίασαν ένα ασύρματο εμφύτευμα από μικροσκοπικές ηλιακές κυψέλες παρόμοιες με αυτές που διαθέτουν τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Η ιδέα των ερευνητών από το Στάνφορντ είναι η εξής: μια βιντεοκάμερα που είναι τοποθετημένη σε ένα ζευγάρι γυαλιά συλλαμβάνει τις οπτικές πληροφορίες και τις αναμεταδίδει στο «φωτοβολταϊκό» εμφύτευμα χρησιμοποιώντας μια ακτίνα υπέρυθρου φωτός χαμηλής έντασης. Στη συνέχεια το εμφύτευμα μετατρέπει το φως σε ηλεκτρική ενέργεια και ενεργοποιεί τους νευρώνες του αμφιβληστροειδούς αποστέλλοντας τις οπτικές πληροφορίες στον εγκέφαλο χωρίς να χρειάζονται καλώδια.
Διαστημικό τρένο
1953, Space Tug, του Murray Leinster
Ο Λέινστερ εισάγει την ιδέα της μετακίνησης στο Διάστημα μέσα σε ένα βαγόνι που κινείται σε κάποιον μηχανισμό κενού αέρος. Πριν από λίγους μήνες έγινε γνωστό ότι μια ομάδα ειδικών σχεδίασε ένα τρένο που θα στέλνει ανθρώπους και φορτία στο Διάστημα. Οπως υποστηρίζουν οι εμπνευστές του, το Startram θα μπορεί να ξεκινήσει τα ταξίδια του μακριά από τη Γη σε 20 χρόνια.To Startram βασίζεται στην τεχνολογία των τρένων maglev (μαγνητικής ανύψωσης) που αιωρούνται σε μικρή απόσταση πάνω από τις ράγες χάρη σε ισχυρά μαγνητικά πεδία. Η απουσία τριβών επιτρέπει στο τρένο να αναπτύσσει μεγάλες ταχύτητες και μάλιστα αθόρυβα. Το σχέδιο του Startram περιλαμβάνει πολύ μακριά υπεραγώγιμα καλώδια που θα στέκονται στον αέρα με τη βοήθεια μαγνητικών πεδίων. Τα καλώδια θα δημιουργούν έναν διάδρομο, μια πελώρια «εικονική» ράγα αν προτιμάτε, μέσα στον οποίο θα αιωρείται ένας αεροστεγής σωλήνας. Στο εσωτερικό του σωλήνα θα κινείται το Startram με τη βοήθεια ηλεκτρομαγνητών.
1953, Space Tug, του Murray Leinster
Ο Λέινστερ εισάγει την ιδέα της μετακίνησης στο Διάστημα μέσα σε ένα βαγόνι που κινείται σε κάποιον μηχανισμό κενού αέρος. Πριν από λίγους μήνες έγινε γνωστό ότι μια ομάδα ειδικών σχεδίασε ένα τρένο που θα στέλνει ανθρώπους και φορτία στο Διάστημα. Οπως υποστηρίζουν οι εμπνευστές του, το Startram θα μπορεί να ξεκινήσει τα ταξίδια του μακριά από τη Γη σε 20 χρόνια.To Startram βασίζεται στην τεχνολογία των τρένων maglev (μαγνητικής ανύψωσης) που αιωρούνται σε μικρή απόσταση πάνω από τις ράγες χάρη σε ισχυρά μαγνητικά πεδία. Η απουσία τριβών επιτρέπει στο τρένο να αναπτύσσει μεγάλες ταχύτητες και μάλιστα αθόρυβα. Το σχέδιο του Startram περιλαμβάνει πολύ μακριά υπεραγώγιμα καλώδια που θα στέκονται στον αέρα με τη βοήθεια μαγνητικών πεδίων. Τα καλώδια θα δημιουργούν έναν διάδρομο, μια πελώρια «εικονική» ράγα αν προτιμάτε, μέσα στον οποίο θα αιωρείται ένας αεροστεγής σωλήνας. Στο εσωτερικό του σωλήνα θα κινείται το Startram με τη βοήθεια ηλεκτρομαγνητών.
Τηλεδιάσκεψη/Skype
1909, The Machine Stops, του E.M. Forster
Μια γυναίκα χρησιμοποιεί ένα σύστημα που τη συνδέει οπτικά και ηχητικά με τον γιο της που ζει στην άλλη άκρη της Γης. Ο προπομπός της τηλεδιάσκεψης ή του Skype, αν προτιμάτε, εμφανίζεται στις αρχές του 20ού αιώνα σε ένα μυθιστόρημα όπου η ανθρωπότητα δεν ζει πλέον στην επιφάνεια αλλά στο υπέδαφος και μάλιστα σε απομονωμένες μεταξύ τους κοινότητες. Η τεχνολογία της τηλεδιάσκεψης αναπτύσσεται παράλληλα από την τηλεοπτική αλλά και από τη διαστημική βιομηχανία και τα πρώτα συστήματα κάνουν την εμφάνισή τους τη δεκαετία του 1960.
Γεωστατικοί δορυφόροι1945, V2 for Ionospheric Research, του Arthur C. Clarke
Ο Αρθουρ Κλαρκ μιλάει για τους τεχνητούς δορυφόρους το 1945 σε ένα άρθρο του στο περιοδικό «Wireless». Ο συγγραφέας της «Οδύσσειας του Διαστήματος» ήταν ο πρώτος που συνειδητοποίησε ότι υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο ύψος στο οποίο η περίοδος περιστροφής ενός τεχνητού δορυφόρου ισούται με την περίοδο περιστροφής της Γης. Ενας τέτοιος δορυφόρος φαίνεται από την επιφάνεια της Γης σαν να μένει σταθερός. Η τροχιά ονομάστηκε γεωστατική και το ύψος της υπολογίστηκε στα 35.860 χλμ. πάνω από τον Ισημερινό. Δεν χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια και ο πρώτος γεωστατικός επικοινωνιακός δορυφόρος είχε γίνει πραγματικότητα.
Διαστημικό ασανσέρ
1978, The Fountains of Paradise, του Arthur C. Clarke
Αφού η ιδέα του για την κατασκευή γεωστατικών δορυφόρων έχει πλέον υλοποιηθεί, ο πολυμήχανος Αρθουρ Κλαρκ αναζητεί έναν τρόπο να τους συνδέσει άμεσα με τη Γη. Καταλήγει ότι η καλύτερη λύση είναι ένας διαστημικός ανελκυστήρας που θα ξεκινά από τον πλανήτη μας και θα καταλήγει στους δορυφόρους. Πριν από λίγους μήνες μια μεγάλη ιαπωνική κατασκευαστική εταιρεία ξεκίνησε τον σχεδιασμό ενός μηχανισμού που θα στέλνει απευθείας από την επιφάνεια της Γης ανθρώπους στο Διάστημα: έναν διαστημικό ανελκυστήρα παρόμοιο με αυτόν που οραματίστηκε ο Αρθουρ Κλαρκ.
1978, The Fountains of Paradise, του Arthur C. Clarke
Αφού η ιδέα του για την κατασκευή γεωστατικών δορυφόρων έχει πλέον υλοποιηθεί, ο πολυμήχανος Αρθουρ Κλαρκ αναζητεί έναν τρόπο να τους συνδέσει άμεσα με τη Γη. Καταλήγει ότι η καλύτερη λύση είναι ένας διαστημικός ανελκυστήρας που θα ξεκινά από τον πλανήτη μας και θα καταλήγει στους δορυφόρους. Πριν από λίγους μήνες μια μεγάλη ιαπωνική κατασκευαστική εταιρεία ξεκίνησε τον σχεδιασμό ενός μηχανισμού που θα στέλνει απευθείας από την επιφάνεια της Γης ανθρώπους στο Διάστημα: έναν διαστημικό ανελκυστήρα παρόμοιο με αυτόν που οραματίστηκε ο Αρθουρ Κλαρκ.
Τον ανελκυστήρα σχεδιάζει η Obayashi που θεωρείται από τις πιο δυναμικές εταιρείες του κλάδου στην Ιαπωνία. Το σχέδιο της εταιρείας αφορά έναν ανελκυστήρα η βάση του οποίου θα βρίσκεται σε μια πλατφόρμα στα ανοικτά του Ισημερινού στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο ανελκυστήρας θα αποτελείται από νανοσωλήνες άνθρακα, υλικό πολλαπλάσιας ανθεκτικότητας από το ατσάλι.
Θα έχει ύψος 37.000 χλμ. και στο τέλος του θα υπάρχει ένα σταθμός. Η καμπίνα του ανελκυστήρα θα έχει χωρητικότητα 30 ατόμων και θα κινείται με ταχύτητα 200 χλμ./ ώρα. Με αυτόν τον ρυθμό οι επιβάτες θα φτάνουν στον σταθμό όπου θα απολαμβάνουν τη θέα έπειτα από περίπου μία εβδομάδα παραμονής στην καμπίνα που θα είναι διαμορφωμένη έτσι ώστε να περάσουν ευχάριστα τον χρόνο παραμονής τους εκεί.
Νερό στη Σελήνη
1966, The Moon is a Harsh Mistress, του Robert Heinlein
Ο Ρόμπερτ Χέινλεϊν κάνει πρώτος λόγο για την ύπαρξη νερού σε παγωμένη μορφή στο υπέδαφος της Σελήνης και τη δημιουργία βάσεων εκεί για την εκμετάλλευσή του. Τριάντα τρία χρόνια μετά, η αποστολή LCROSS της NASA ανακαλύπτει την ύπαρξη νερού σε παγωμένη μορφή στο υπέδαφος του δορυφόρου της Γης. Πριν από λίγες εβδομάδες νέες έρευνες αποκάλυψαν ότι ένας από τους μεγαλύτερους κρατήρες της Σελήνης, ο Σάκλετον, διαθέτει στο υπέδαφός του τεράστια αποθέματα νερού σε παγωμένη μορφή. Ο κρατήρας θεωρείται πλέον το ιδανικότερο σημείο για την προσεδάφιση μιας επανδρωμένης αποστολής, αλλά και για τη δημιουργία μιας σεληνιακής βάσης.
Πηγή
Νερό στη Σελήνη1966, The Moon is a Harsh Mistress, του Robert Heinlein
Ο Ρόμπερτ Χέινλεϊν κάνει πρώτος λόγο για την ύπαρξη νερού σε παγωμένη μορφή στο υπέδαφος της Σελήνης και τη δημιουργία βάσεων εκεί για την εκμετάλλευσή του. Τριάντα τρία χρόνια μετά, η αποστολή LCROSS της NASA ανακαλύπτει την ύπαρξη νερού σε παγωμένη μορφή στο υπέδαφος του δορυφόρου της Γης. Πριν από λίγες εβδομάδες νέες έρευνες αποκάλυψαν ότι ένας από τους μεγαλύτερους κρατήρες της Σελήνης, ο Σάκλετον, διαθέτει στο υπέδαφός του τεράστια αποθέματα νερού σε παγωμένη μορφή. Ο κρατήρας θεωρείται πλέον το ιδανικότερο σημείο για την προσεδάφιση μιας επανδρωμένης αποστολής, αλλά και για τη δημιουργία μιας σεληνιακής βάσης.
Πηγή
