Μπορεί να μοιάζει πολύ με το λεπτό έντερό μας ή ακόμη και με συγκεχυμένη μάζα επιπλεόντων περιττωμάτων – μία καθ' όλα δόκιμη αναλογία, αν κάτσει να σκεφτεί κανείς τι κουβαλάει εντός του κρανίου της η πλειονότητα της ανθρωπότητας.
Ωστόσο, ευθύνεται για ένα μεγάλο μέρος της ύπαρξής μας σε τούτο το βιόκοσμο και γι' αυτό η μελέτη του μπορεί να μας αποκαλύψει κάποια θεμελιώδη μυστικά για τη λογική του δίποδου, έλλογου, έμβιου είδους μας.
Βέβαια, κατ' αυτό τον τρόπο, αδικείται το ίδιο το εντερικό σύστημά μας, το οποίο είναι άμεσα διασυνδεδεμένο με τις λειτουργίες του εγκεφάλου, χαρακτηριζόμενο δικαίως ως «δεύτερος εγκέφαλος», στο βαθμό που σε αυτό παράγονται τα τρία τέταρτα των ουσιών και των πληροφοριών που καθορίζουν τη βιοχημεία του «πρώτου» (σεροτονίνη, ντοπαμίνη κτλ).
Στις πτυχώσεις όμως της μάζας του τελευταίου είναι που παίζεται το μεγαλύτερο μέρος του παιχνιδιού, όπως λόγου χάρη η λειτουργία που ευθύνεται για το διαχωρισμό της πραγματικότητας από τη φαντασία και η οποία είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τη μνήμη.
Ένα από τα καθήκοντα αυτής είναι να καθορίζει και να διακρίνει ό,τι πραγματικά συνέβη απ' ό,τι αποτελεί προϊόν της φαντασίας: αν όντως κλειδώσαμε τις πόρτες του αυτοκινήτου ή απλά νομίζουμε ότι τις κλειδώσαμε, αν πράγματι κλείσαμε το μάτι της κουζίνας ή αν απλά πέσαμε θύματα μιας καθημερινής υπορουτίνας που θεωρεί δεδομένο να έχουμε τσεκάρει πως τα μάτια είναι κλειστά πριν κλείσουμε την πόρτα πίσω μας, οπότε κινδυνεύουμε να γίνει το σπίτι στάχτη.
Αυτή ακριβώς η δεξιότητα συνδέεται με την παρουσία μιας μικρής πτύχωσης στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου, την οποία άλλοι άνθρωποι διαθέτουν και άλλοι όχι – μία ανακάλυψη που θα βοηθήσει τα μέγιστα τους ερευνητές να κατανοήσουν καλύτερα όχι μόνο ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη λειτουργία της μνήμης, αλλά και διαταραχές της σκέψης, όπως η σχιζοφρένεια, όπου το πάσχον υποκείμενο αποκολλάται από την πραγματικότητα, βιώνοντας τις φαντασιακές προβολές του ως πραγματικές.
Οι εν λόγω πτυχώσεις παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία από άτομο σε άτομο: σε κάποια είναι ιδιαίτερα διακριτές, ενώ σε κάποια άλλα είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Επίσης, σε ορισμένους ανθρώπους αυτές οι πτυχώσεις εμφανίζονται και στα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου, σε ορισμένους άλλους η πτύχωση υφίσταται μόνο στο ένα ημισφαίριο, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου δεν υπάρχουν καθόλου πτυχώσεις.
Στους τελευταίους, η διαχωριστική γραμμή μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας εμφανίζεται ολοένα και πιο έως εντελώς δυσδιάκριτη, επιφέροντας μία σειρά από εν δυνάμει ή εν ενεργεία προβλήματα, όπως φτωχή ή κακή αντίληψη της πραγματικότητας – ένας παράγοντας που μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση ψυχικών διαταραχών όπως η σχιζοφρένεια. Είναι γνωστό πως πολλοί σχιζοφρενείς πάσχουν από οπτικοακουστικές παραισθήσεις (ακούνε φωνές ή βλέπουν πράγματα που δεν υπάρχουν), κάτι που μοιάζει να συνδέεται ΚΑΙ με την ατροφία ή την παντελή απουσία αυτής της εγκεφαλικής δομής.
Κοντολογίς, για να παραφράσουμε έναν μεγάλο γάλλο φιλόσοφο που είχε ήδη μερικές δεκαετίες πριν περιγράψει την οδό που οδηγεί από το χάος στον εγκέφαλο, τα πράγματα και οι σκέψεις, οι πραγματικότητες και τα φαντάσματα προκύπτουν πάντοτε εν τω μέσω, ως πτυχώσεις.
Εκεί ακριβώς πρέπει να εγκατασταθούμε, εκεί είναι που το «πράγμα» ανα-πτύσσεται...
