Το σύνδρομο περιγράφει το "δεσμό", που αναπτύσσεται μεταξύ απαγωγέα και θύματος. Αφορά τη "συμπάθεια", που δείχνουν να νιώθουν τα θύματα σε μερικές περιπτώσεις απέναντι στους απαγωγείς τους υπό στρεσογόνο επί μακρόν συνθήκη ομηρίας. Το 1973, οπότε περιγράφηκε, αποτέλεσε μεγάλο γρίφο για ιατρούς και δικαστές!
Πήρε το όνομα του από ενα περιστατικό στη Στοκχόλμη, στη Σουηδία, το 1973.
Στο πλαίσιο μίας ληστείας σε τράπεζα, 23 Αυγούστου του 1973 στη Στοκχόλμη, οι απαγωγείς κράτησαν τα θύματά τους σε κατάσταση ομηρίας μέσα στους χώρους της τράπεζας επί έξι συνεχή μερόνυχτα.
Στο τέλος της ομηρίας, αρκετά από τα θύματα αντιστάθηκαν στην προσπάθεια των αρχών, να τους διασώσουν (!) και έπειτα - μετά τη σύλληψη των δραστών - αρνήθηκαν να καταθέσουν εναντίον των απαγωγέων τους ή προσφέρθηκαν να ενισχύσουν οικονομικά τον δικαστικό αγώνα τους.
Οι αστυνομικοί δοκίμασαν τα πάντα, προκειμένου να ελευθερώσουν τους ομήρους!
Οι αρχές δοκίμασαν να στείλουν ένα σμάρι από μέλισσες μέσα στο χρηματοκιβώτιο, όπου ο Όλσον ήταν κλεισμένος με το συνεργό του και τους ομήρους. Ύστερα από μερικές ημέρες, οι όμηροι άρχισαν να επικρίνουν την αστυνομία για τη σκληρή στάση της και αρνούνταν να απελευθερωθούν.
Σε τηλεφωνική συνομιλία της με τον Πάλμε, μια από τους ομήρους επέκρινε τον πρωθυπουργό και είπε ότι δεν φοβόταν καθόλου τον Όλσον. Τελικά, οι αστυνομικοί άνοιξαν μια τρύπα στο χρηματοκιβώτιο και έριξαν μέσα αέρια. Ο Όλσον παραδόθηκε και οι όμηροι ελευθερώθηκαν. Σήμερα, κάποιοι από αυτούς συνεχίζουν τη ζωή τους με άλλο όνομα, νιώθοντας ασήκωτο το βάρος από το σύνδρομο που γεννήθηκε άθελά τους.
Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Nils Bejerot, Σουηδό ψυχίατρο που είχε το ρόλο του συμβούλου της αστυνομίας, κατά τη διάρκεια της ομηρίας, ο οποίος αναφέρθηκε στη συμπεριφορά των θυμάτων ενώπιον τηλεθεατών των καναλιών που μετέδιδαν τις εικόνες, χαρακτηρίζοντας το πρωτοφανές φαινόμενο της ταύτισης των θυμάτων με τους απαγωγείς ως "Σύνδρομο της... Στοκχόλμης".
Στην Αμερική παρόμοιες περιπτώσεις, με το σύνδρομο της Στοκχόλμης, έχουν λάβει χώρα επανειλημμένως.
Η πιο γνωστή είναι η υπόθεση της Πάτυ Χέρστ (Patty Hearst) η οποία απήχθη από την οργάνωση "Symbionese Liberation Army". Μερικούς μήνες αργότερα, η 20χρονη Χερστ έγινε συνεργός των απαγωγέων της σε ληστεία τράπεζας. Όταν συνελήφθη αρνήθηκε τις κατηγορίες συμμετοχής στην τρομοκρατική οργάνωση.
Κατά της διάρκεια της δίκης της, η Χερστ περιέργαψε συνθήκες τεράστιας ψυχολογικής και σωματικής κακοποίησης, επικαλούμενη, ότι βρίσκονταν υπό την επίδραση του συνδρόμου της Στοκχόλμης. Δεν κατάφερε να κερδίσει τη δίκη και εξέτησε ποινή φυλάκισης σχεδόν δύο χρόνων για ένοπλη ληστεία. Αργότερα αθωώθηκε, με προεδρική χάρη, από τις κατηγορίες εις βάρος της. Αργότερα παντρεύτηκε τον πρώην σωματοφύλακά της.
Οι ειδικοί εξηγούν, ότι το σύνδρομο της Στοκχόλμης οφείλεται στην ταύτιση των θυμάτων με τους απαγωγείς τους.
Αρχικώς, γίνονται διάφορες διεργασίες στα πλαίσια των μηχανισμών Άμυνας του Εγώ. Βάσει της ψυχαναλυτικής θεώρησης του Εγώ, το άτομο υπό συνθήκες πίεσης αναζητά τρόπους να επαναφέρει την απωλεσθείσα ψυχική ηρεμία - ισορροπία του. Ένας από τους μηχανισμούς, που ενδέχεται να είναι ασυνείδητοι, είναι η ταύτιση με τον επιτιθέμενο.
Προς αποφυγή του άγχους, που δημιουργεί η επίθεση, το άτομο ταυτίζεται με την πηγή της επίθεσης, ώστε να διαμορφώσει θετικά συναισθήματα για τον επιτιθέμενο. Η βασική αρχή αυτή της άμυνας στηρίζεται στο γεγονός, ότι το άτομο δεν μπορεί να είναι φιλικώς διακείμενο προς κάποιο εχθρικό πρόσωπο. Επομένως, η "ταύτιση" με τον επιτιθέμενο μετατρέπει το θύτη σε "καλό" πρόσωπο, άρα φιλικό και επομένως "ακίνδυνο".
Στα άτομα, που εμφανίζεται το σύνδρομο, παρατηρούνται συμπεριφορές, που σε άλλες συνθήκες θεωρούνται παράλογες.
Κάτω από ανείπωτη ψυχολογική πίεση και ενδεχόμενη σωματική κόπωση (αϋπνία, ασιτία, κακός βιορυθμός κ.α.):
- πράξεις ευγένειας από τους απαγωγείς, ακόμη και πολύ μικρής σημασίας, παίρνουν σημαντικές διαστάσεις από την πλευρά του θύματος
- οι απόπειρες τρίτων προς διάσωση λαμβάνονται ως απειλή της ισορροπίας του θύματος άρα αποδοκιμάζονται ή ακόμα χειρότερα παρεμποδίζονται
- τα κίνητρα των δραστών παρερμηνεύονται από το θύμα και, τέλος,
- η διάρκεια της ομηρείας φαίνεται μικρότερης διάρκειας στα θύματα από ό,τι ήταν στην πράξη.
Τέλος, τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου της Στοκχόλμης, εμφανίζονται κοινώς σε άτομα, που υπέστησαν μία φοβερή πίεση, όπως οι κακοποιημένες γυναίκες και τα παιδιά, άνθρωποι που έζησαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αιχμάλωτοι πολέμου, κ.α..
Τα συμπτώματα του συνδρόμου ενδέχεται να διαρκέσουν χρόνια.
Σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και μετά από μακροχρόνια θεραπεία και ψυχολογική υποστήριξη, δεν υποχωρούν εντελώς ακόμα και σε τεράστιο βάθος χρόνου.
