Όλοι πιθανότατα γνωρίζουμε κάποιον που αρνείται να πιστέψει τα γεγονότα, ακόμα κι όταν αυτά του παρουσιάζονται κυριολεκτικά.
Οι άνθρωποι πιστεύουν αυτό που θέλουν να πιστέψουν, όπως ακούνε αυτό που θέλουν να ακούσουν. Και συχνά, τα γεγονότα και οι αντικειμενικές αλήθειες δεν αλλάζουν τις ήδη προκατασκευασμένες απόψεις και ιδέες τους.
Γιατί συμβαίνει αυτό το φαινόμενο και γιατί η μεροληψία και οι προκαταλήψεις επιβεβαίωσης, μεταξύ πολλών άλλων πραγμάτων, εμποδίζουν τους ανθρώπους να φτάσουν την αλήθεια;
Λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι πιστεύουν αυτό που θέλουν να πιστεύουν
Γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι δεν πιστεύουν πάντα την αντικειμενική αλήθεια, ακόμα και όταν τη βλέπουν με τα ίδια τους τα μάτια.
Ωστόσο, μπορεί επίσης να συμβαίνει ότι η αλήθεια τους απλά δεν είναι η δική σας αλήθεια. Μερικές φορές, το ποια είναι η αλήθεια είναι ενδεχόμενο υποκειμενικής ερμηνείας.
Υπάρχουν μερικά πράγματα που συχνά κάνουν τους ανθρώπους να πιστεύουν μόνο αυτό που θέλουν να πιστεύουν:
ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗΣ
Μεροληψία είναι η τάση να βλέπεις τα πράγματα με έναν συγκεκριμένο τρόπο σε σχέση με άλλους τρόπους.
Η μεροληψία αυτοεπιβεβαίωσης σημαίνει την επιθυμία και την πρόθεση να επιβεβαιωθούν οι ήδη προϋπάρχουσες ιδέες, σκέψεις και αξίες ενός ατόμου.
Αυτή η επιθυμία να επιβεβαιώσουν τις ήδη προϋπάρχουσες αντιλήψεις, εμποδίζει τους ανθρώπους να δουν την αντικειμενική αλήθεια.
ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ
Η προκατάληψη είναι μια προκατειλημμένη νοοτροπία που αποκλείει την αμερόληπτη κρίση ανθρώπων ή σκέψεων και ιδεών.
Η προκατάληψη μπορεί να οριστεί ως μια προκατειλημμένη γνώμη χωρίς αντικειμενικούς λόγους ή γνήσιες εμπειρίες.
Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να έχει αρνητικές προκαταλήψεις για άτομα με συγκεκριμένο χρώμα δέρματος ενώ έχει θετική προκατάληψη για άτομα που έχουν το ίδιο χρώμα δέρματος με αυτούς.
ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΝΤΑΝΙΝΓΚ-ΚΡΟΥΓΚΕΡ
Το φαινόμενο Dunning-Kruger μπορεί να φαίνεται παράξενο για να μπει στη λίστα. Αλλά μπορεί να είναι ένας έγκυρος λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι πιστεύουν μόνο αυτό που θέλουν να πιστεύουν.
Είναι η γνωστική προκατάληψη, όπου τα άτομα με χαμηλές ικανότητες σε μια εργασία ή υποχρέωση υπερεκτιμούν την ικανότητά τους να ολοκληρώσουν επιτυχώς την εργασία τους.
Οι έξυπνοι άνθρωποι συχνά ξέρουν πόσα δεν ξέρουν και πού βρίσκονται οι περιορισμοί τους. Ενώ οι λιγότερο προικισμένοι άνθρωποι ή τα αλαζονικά άτομα πιστεύουν τακτικά ότι γνωρίζουν τα πάντα στη ζωή. Προφανώς, αυτό εμποδίζει την αντικειμενική, ειλικρινή αξιολόγηση και την ικανότητα εκμάθησης νέων δεξιοτήτων.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΥΓΕΙΑΣ
Η πολλή αλήθεια και η ωμή πραγματικότητα ταυτόχρονα μπορεί να κατακλύσουν έναν άνθρωπο, μειώνοντας την ψυχική του υγεία.
Μπορεί επίσης να συμβαίνει ότι αυτό που επιλέγουμε να πιστεύουμε είναι πιο βολικό και, επομένως, λιγότερο επώδυνο να το αποδεχθούμε.
Επιβεβαίωση μεροληψίας και προκατάληψης
Μερικές φορές η θέληση, η επιθυμία να πιστέψεις κάτι, ακόμα και όταν είναι λάθος, μπορεί να είναι πιο δυνατή από την ίδια την αλήθεια. Έτσι, μια απλή εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι αποφασίζουν να πιστέψουν επειδή το θέλουν.
Όχι μόνο αυτό, αλλά η προσωπικότητα, οι αξίες και τα ήθη των ανθρώπων συνήθως διαμορφώνονται νωρίς στη ζωή και παραμένουν σταθερά στην ενήλικη ζωή. Αυτές τις αξίες και τα ήθη χρησιμοποιούμε για να μας καθοδηγήσουν στη ζωή και να βασίσουμε την προσωπικότητά μας. Έτσι, είναι λογικό να αναζητούμε πληροφορίες που επιβεβαιώνουν αυτές τις γνωστικές σκέψεις. Αυτό είναι που ονομάζουμε προκατάληψη επιβεβαίωσης ή μεροληψία.
Αυτή η διαδικασία αναζήτησης επιβεβαίωσης για τις προϋπάρχουσες ιδέες μας συμβαίνει υποσυνείδητα, πράγμα που σημαίνει ότι όλα συμβαίνουν έξω από τη συνειδητή μας επίγνωση. Γι' αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπίσουμε πότε ακριβώς πέφτουμε στην παγίδα της προκατάληψης της αυτοεπιβεβαίωσης.
Ωστόσο, αυτό δεν καθιστά τη συμπεριφορά μας κατάλληλη γιά το του είδος μας. Επειδή είμαι μεγάλος υπέρμαχος του να πλησιάσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την αντικειμενική αλήθεια. Αν και ενίοτε η αλήθεια πληγώνει.
Σημαίνει επίσης ότι οι άνθρωποι έχουν μια φυσική τάση προς τις προκαταλήψεις και τις πεποιθήσεις. Άθελά τους και μερικές φορές και σκόπιμα αναζητούν πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τον τρόπο σκέψης τους.
Μήπως όμως είναι καλύτερο να βασίσετε τη δική σας στάση και απόψεις στην αντικειμενική αλήθεια, καθώς σας επιτρέπει να ζήσετε τη ζωή σας με ειλικρίνεια; Ανεξάρτητα από το πόσο προσπαθείς να αυταπατήσεις τον εαυτό σου, η αλήθεια τελικά θα σε φθάσει. Με όλα τα καταστροφικά αποτελέσματα που μπορεί και που πιθανότατα θα φέρει μαζί της.
Αυτό μας φέρνει σε άλλο σημείο. Έχει νόημα να προσπαθείς να πείσεις τους ανθρώπους για την αλήθεια; Ακόμα κι αν είσαι σίγουρος ότι κάνουν λάθος και έχεις δίκιο; Ή τουλάχιστον πιο κοντά στην αλήθεια;
Κατά τη γνώμη μου, δεν έχει. Σε σπάνιες περιπτώσεις, συναντάς κάποιον που είναι αληθινά ανοιχτόμυαλος, χωρίς αλαζονεία, χωρίς προκαταλήψεις και πεποιθήσεις και που αναζητά ειλικρινά την αντικειμενική αλήθεια. Αν και πάλι, τέτοιες περιπτώσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Γι' αυτό δεν πρέπει να προσπαθείς να πείσεις άλλους ανθρώπους. Μπορείτε να τους δείξετε το δρόμο και να τους καθοδηγήσετε στις σωστές πληροφορίες, αλλά εναπόκειται σε αυτούς να το δουν ως προς αυτό που είναι. Πρέπει ακόμα να το ερμηνεύσουν με τον σωστό τρόπο. Και αν δεν θέλουν, τότε δεν μπορείς να τους αναγκάσεις. Να θυμάστε ότι πιστεύετε αυτό που θέλετε να πιστεύετε, και αυτό είναι δικαίωμα και των άλλων.
Ο καθένας έχει τη δική του ελευθερία σκέψης και λόγου. Ο καθένας πρέπει να μπορεί να δημιουργεί τις δικές του σκέψεις, ιδέες και απόψεις. Δεν έχει σημασία αν έχουν αντικειμενικά δίκιο ή λάθος.
Ωστόσο, μου αρέσει το ακόλουθο απόσπασμα του Χάρλαν Έλισον. «Δεν δικαιούστε να εκφέρετε τη γνώμη σας. Έχετε το δικαίωμα της τεκμηριωμένης γνώμης σας. Κανείς δεν δικαιούται να είναι αδαής».
Σημαίνει ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να έχει μια γνώμη που είναι καλά μελετημένη και διαμορφωμένη σε μια αντικειμενική βάση και αλήθεια. Όχι ότι μπορείτε απλώς να εκτοξεύετε τυχαίες απόψεις χωρίς κανένα απολύτως στοιχείο που να το υποστηρίζει. Νομίζω ότι αυτός είναι ένας καλός γενικός κανόνας για να ζήσεις τη ζωή σου όσο πιο αληθινά γίνεται.
Λάβετε υπόψη ότι οι άνθρωποι είναι πολύ επιρρεπείς σε υποκειμενικές σκέψεις και συμπεριφορές. Ακόμη και οι πιο λογικοί άνθρωποι εξακολουθούν να υπόκεινται σε μεγάλο βαθμό στα ενίοτε παράλογα και υποκειμενικά συναισθήματά τους. Γι' αυτό και είναι τόσο δύσκολο να παραμείνουμε αντικειμενικοί. Ειδικά όταν αφορά τον εαυτό μας ή τα αγαπημένα και κοντινά μας άτομα.
Φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ
Μερικές φορές, άτομα με μικρότερη γνωστική ικανότητα ή που διαθέτουν ελάχιστες ικανότητες και αρμοδιότητες υπερεκτιμούν την ικανότητά τους να ολοκληρώσουν με επιτυχία τη δουλειά.
Αυτή η αδυναμία να παρατηρήσουν τους δικούς τους περιορισμούς τόσο των σωματικών τους δεξιοτήτων, όσο και των διανοητικών σφαλμάτων και ικανοτήτων τους επίσης, μπορεί να οδηγήσει σε λάνθασμένες σκέψεις, όπως μεροληψία επιβεβαίωσης και προκαταλήψεις.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ενδοσκόπηση και η αποκάλυψη προσωπικών προκαταλήψεων και πεποιθήσεων είναι το κλειδί προκειμένου να αποφευχθεί η πτώση αυτών των σφαλμάτων σκέψης. Ο μετριασμός της αλαζονείας κάποιου μπορεί επίσης να βοηθήσει σημαντικά στη μείωση του θύματος του φαινομένου Dunning-Kruger.
Προστασία ψυχικής υγείας
Η υπερβολική ωμή πραγματικότητα και η ξεκάθαρη αλήθεια ταυτόχρονα μπορεί να κατακλύσουν έναν άνθρωπο, μειώνοντας την ψυχική του υγεία στην πορεία.
Η προσπάθεια να λάβουμε και να κατανοήσουμε την αλήθεια είναι ένα καλό πράγμα που πρέπει να γιορτάσουμε.
Αλλά είναι πάντα σημαντικό να εξισορροπούμε τις άγνωστες, νέες πληροφορίες με ό,τι είναι γνωστό και έτσι να νιώθουμε ασφαλείς για εμάς.
Είναι πιθανό μερικοί άνθρωποι να μπορούν να χειριστούν περισσότερη αλήθεια ταυτόχρονα από άλλους. Και αυτό που ξέρω με βεβαιότητα είναι ότι μπορούμε να μάθουμε να προσαρμόζουμε και να χειριζόμαστε περισσότερη αλήθεια ταυτόχρονα χωρίς να υποστούμε αρνητικές συνέπειες.
Μερικές φορές αυτό που επιθυμούμε να πιστέψουμε είναι επίσης πιο βολικό, πιο διασκεδαστικό και το πιο σημαντικό, λιγότερο επώδυνο να το πιστέψουμε. Έτσι, συχνά δεχόμαστε εύκολα την αλήθεια που είναι πιο ευνοϊκή για εμάς.
Γι' αυτό συχνά αποφεύγουμε να γνωρίσουμε και να κατακτήσουμε την αλήθεια. Γιατί κάποιες αλήθειες είναι εξαιρετικά σκληρές και άβολες. Επομένως, το να πιστεύουμε κάτι λιγότερο επώδυνο μπορεί να χρησιμεύσει στην προστασία της ψυχής μας.
Πρόσκληση σε δράση
Την επόμενη φορά που θα αποφασίσετε ότι πιστεύετε αυτό που θέλετε να πιστέψετε, έχετε κατά νου ότι συχνά προσπαθούμε να επιβεβαιώσουμε τις ήδη προϋπάρχουσες έννοιες στο κεφάλι μας. Βεβαιωθείτε ότι δεν προσπαθείτε απλώς να επιβεβαιώσετε αυτές τις προκαταλήψεις και ότι δεν είστε προκατειλημμένοι με οποιονδήποτε τρόπο, σχήμα ή μορφή.
Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να φτάσουμε όσο το δυνατόν πιο κοντά στην αντικειμενική αλήθεια.
