Εδώ και εκατοντάδες χρόνια, από την εποχή του Μεσαίωνα κι ακόμα πιο πίσω, οι άνθρωποι μην έχοντας ως όπλο την επιστήμη και τις γνωστικές δυνατότητες που μας δίνονται απλόχερα στο σήμερα, οποιαδήποτε εκδήλωση περίεργης ή παράδοξης συμπεριφοράς την καταλόγιζαν ως σύμπραξη συμμαχίας με τον διάβολο κι έτσι κατέληγαν οι περισσότεροι στη λεγόμενη πυρά. Ευτυχώς με την πάροδο ετών και με τη βοήθεια της επιστήμης έχουμε φτάσει στο σημείο ακόμα και για τις σπάνιες ψυχικές διαταραχές -που δεν υπάρχει ευρύ υλικό προς μελέτη- να διαγιγνώσκονται ως σύνδρομα και για ορισμένες εξ αυτών να υπάρχει ακόμα και ίαση. Πάμε να δούμε τις 10 πιο σπάνιες και συνάμα πολύ περίεργες ψυχικές ασθένειες που έχουν ποτέ διαγνωστεί.
1. Σύνδρομο Capgrass η αλλιώς το σπάνιο σύνδρομο του σωσία
Ξεκινάμε με το σύνδρομο capgrass το οποίο μοιάζει σαν να έχει βγει από σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Αρχικά, πήρε το όνομά του από τον Γάλλο ψυχίατρο Joseph Capgrass- ο οποίος έκανε την πρώτη του διάγνωση το 1923. Η συγκεκριμένη ψυχική διαταραχή υπάρχει όταν ένα άτομο διατηρεί την αυταπάτη ότι ένας φίλος του, σύζυγος ή άλλο στενό μέλος της οικογένειας έχει απαχθεί και έχει αντικατασταθεί από έναν σωσία του. Η συγκεκριμένη αυταπάτη συμβαίνει περισσότερο σε άτομα που έχουν διαγνωσθεί με παρανοϊκή σχιζοφρένεια ενώ μπορεί να συνδεθεί και με διάφορες μορφές άνοιας, καθότι προκαλείται κι από διπλή βλάβη στα κυκλώματα των νευρώνων του εγκεφάλου. Από μελέτες που έγιναν, φάνηκε πως επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες παρά τους άντρες, με αναλογία περίπου 3:2.
2. Σύνδρομο fregoli
Πάμε τώρα στο αντίθετο του Capgrass, το σύνδρομο Fregoli. Ακόμα ένα πολύ σπάνιο και περίεργο σύνδρομο. Ενώ στο Capgrass ο ασθενής βλέπει την ίδια εικόνα στο οικείο του πρόσωπο αλλά θεωρεί ότι είναι ένας σωσίας του -δηλαδή ο πάσχων αναγνωρίζει τη φυσική ομοιότητα κι όχι την ψυχική-στο σύνδρομο fregoli έχουμε το ανάποδο, δηλαδή ο πάσχων αναγνωρίζει την ψυχική ομοιότητα αλλά τη φυσική ταύτιση την εντοπίζει σε άλλο σώμα ή σώματα. Για να γίνει ακόμα πιο κατανοητό, στο συγκεκριμένο σύνδρομο ο ασθενής νομίζει ότι ένα οικείο του πρόσωπο μεταμφιέζεται σε πολλά άλλα άτομα, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Έλαβε το όνομά του από τον Ιταλό ηθοποιό Leopoldo Fregoli, ο οποίος διέθετε την ιδιαίτερη ικανότητα να μεταμφιέζεται στις παραστάσεις του σε «χρόνο μηδέν». Πάντως και τα δύο σύνδρομα αυτοδίκαια συνδέονται με ροπή σε εγκληματική και παραβατική συμπεριφορά καθώς ο ασθενής εμφανίζει βίαιη κι άκρως επιθετική συμπεριφορά προς τα οικεία του πρόσωπα, καθότι νιώθει ότι απειλείται από αυτά.
3. Σύνδρομο Cotard ή αλλιώς σύνδρομο του ζωντανού πτώματος
Ένα ακόμα πολύ περίεργο κι αρκετά μακάβριο σύνδρομο είναι εκείνο του Cotard, ή αλλιώς του ζωντανού πτώματος. Ο πάσχων έχει την ψευδή πεποίθηση ότι είναι νεκρός ή εν μέρη νεκρός ή ότι δεν υπάρχει. Άλλες φορές μπορεί να νιώθει ότι του λείπουν μέλη από το σώμα του, άλλες ότι έχει χάσει όλο του αίμα, άλλες ότι σαπίζει ή ακόμα κι ότι δεν υπήρξε ποτέ. Το παράδοξο σε αυτό το σύνδρομο είναι ότι οι ασθενείς έχοντας την ψευδαίσθηση ότι είναι νεκροί νιώθουν παράλληλα ότι είναι κι αθάνατοι. Για παράδειγμα, αρνούνται να φάνε καθώς θεωρούν ότι από τη στιγμή που το σώμα τους είναι νεκρό, δεν έχουν ανάγκη λήψης τροφής. Επίσης έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ασθενών οι οποίοι υποστήριζαν ότι μπορούσαν να μυρίσουν μέχρι και την αποσύνθεση του δέρματός τους. Το όνομά του το πήρε και αυτό το σύνδρομο από έναν Γάλλο νευρολόγο Julew Cotard ο οποίος και παρατήρησε αυτή την ψευδαισθητική διαταραχή.
4. Σύνδρομο ξένου χεριού ή αλλιώς “Alien hand sydrome”
Κι αν νομίζετε ότι τα έχετε δει όλα σε αυτή τη ζωή, πώς θα σας φαινόταν αν το ίδιο σας το χέρι προσπαθούσε να σας πνίξει; Ακόμα λοιπόν ένα σύνδρομο το οποίο φέρνει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας είναι εκείνο του ξένου χεριού, γνωστό στα αγγλικά με τον όρο “Alien hand sydrome”. Στο συγκεκριμένο σύνδρομο το χέρι μοιάζει ν’ αποκτά τη δική του βούληση. Συνήθως δημιουργείται από τραυματισμό στην περιοχή του εγκεφάλου μας στο μεσολόβιο, όπου χάρη σε εκείνο μπορούμε να ελέγχουμε και να αναγνωρίζουμε το σώμα μας. Ήταν το 1909 όταν ο Γερμανός γιατρός Kurt Goldstein παρατήρησε αυτά τα περίεργα συμπτώματα σε ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε επέμβαση του μεσολόβιου κι ανακάλυψε το συγκεκριμένο σύνδρομο. Ένα ιδιαιτέρο χαρακτηριστικό που έχει το συγκεκριμένο σύνδρομο είναι ότι οι ασθενείς, λόγω της απώλειας ελέγχου του άκρου τους νιώθουν ότι το χέρι τους έχει μία δική του ζωή ξέχωρη από τη δική τους. Και για τους σινεφίλ της παρέας, όσοι έχετε δει την ταινία «Sos Πεντάγωνο καλεί Μόσχα» θα θυμάστε ότι ο πρωταγωνιστής υπέφερε από το συγκεκριμένο σύνδρομο.
5. Μικροψία ή Μακροψία αλλιώς σύνδρομο «η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων»
Ένα από τα πιο πασίγνωστα βιβλία όλων των εποχών είναι το «Οι περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων» του Lewis Carol. Αυτό όμως που δεν είναι πασίγνωστο -και δεν έχει βέβαια αποσαφηνιστεί μέχρι σήμερα αν είναι αλήθεια ή μόνο εικασίες- είναι ότι ο συγγραφέας του βιβλίου υπέφερε από έντονες ημικρανίες οι οποίες διαστρέβλωναν την αντίληψη των εικόνων σε σχέση με το μέγεθος, τον χώρο και τον χρόνο κι αυτό αποτέλεσε προσωπικό κίνητρο για να γράψει το συγκεκριμένο αριστούργημα. Το σύνδρομο «η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» είναι μια νευρολογική διαταραχή όπου εντοπίζεται στον πάσχων δυσλειτουργία σε σχέση με τη χωροχρονική του αντίληψη. Μπορεί να βλέπει για παράδειγμα τα αντικείμενα να αλλάζουν σε μέγεθος, θέση ή απόσταση, να δυσκολεύεται να διακρίνει πότε ένας διάδρομος είναι στενός ή όχι, να νιώθει ότι ο χρόνος κυλά ή πολύ αργά ή πολύ γρήγορα. Όλα τα παραπάνω στους ασθενείς εκδηλώνονται συνήθως κατά την έξαρση των ημικρανιών και διαρκούν από λίγα δεύτερα μέχρι και λεπτά.
6. Σύνδρομο Λίμα
Το σύνδρομο Λίμα είναι το ακριβώς αντίθετο σύνδρομο με εκείνο της Στοκχόλμης, Ενώ στο δεύτερο έχουμε τη συμπάθεια και συμπόνια του απαχθέντος προς τον απαγωγέα του, στο σύνδρομο Λίμα ο απαγωγέας αναπτύσσει έντονα θετικά ή ακόμη και ρομαντικά συναισθήματα προς το πρόσωπο του απαχθέντος. Σε αυτή την περίπτωση συνδρόμου -η οποία είναι σπάνια και δεν έχουν γίνει πολλές μελέτες λόγο της ιδιάζουσας αυτής κατάστασης- ο απαγωγέας ανησυχεί για την υγεία του θύματός του, αποφεύγει να του ασκήσει είτε σωματική είτε συναισθηματική βία κι υπάρχει σημαντική πιθανότητα να δώσει ορισμένες ελευθέριες κατά τη διάρκεια αιχμαλωσίας ή ακόμα και να του χαρίσει την ελευθερία του.
7. Σύνδρομο Εκμπομ
Προχωράμε τώρα σ’ ένα σύνδρομο το οποίο χρωστάει το όνομα του στον Σουηδό νευρολόγο Καρλ Άλεξ Εκμπομ ο οποίος το κατέγραψε τη δεκαετία του 1930. Στο σύνδρομο Εκπομπ ή αλλιώς παραληρητική παρασίτωση, το άτομο νιώθει ότι έχει περικυκλωθεί από παράσιτα. Οι πάσχοντες μην μπορώντας να διακρίνουν αν αυτό που βιώνουν είναι αληθές ή ψευδαίσθηση, συνήθως δεν αναζητούν βοήθεια από ψυχίατρο αλλά από εταιρείες απεντόμωσης δαπανώντας μάλιστα τις περισσότερες φορές υπερβολικά χρηματικά ποσά για να απαλλαχθούν από τα υποτιθέμενα παράσιτα. Οι πάσχοντες δεν είναι ψυχωτικοί αλλά πάσχουν -όπως αναφέρεται στην ιατρική ορολογία– από παραληρητική διαταραχή σωματικού τύπου. Ιθύνοντες συνήθως είναι κάποιες φαρμακευτικές ουσίες καθώς και η χρήση κοκαΐνης η οποία προκαλεί τέτοιου τύπου ψευδαισθήσεις.
8. Κλινική λυκανθρωπία
Συνεχίζουμε σε ένα πολύ σπάνιο σύνδρομο και πιο συγκεκριμένα σε έναν μύθο ο οποίος έγινε σύνδρομο την κλινική λυκανθρωπία. Εδώ, ο πάσχων έχει την ψευδαίσθηση ότι μεταμορφώνεται σταδιακά σε ζώο. Αν και βάση ετυμολογίας της λέξης προσανατολιζόμαστε προς τους λύκους, στην κλινική λυκανθρωπία ο πάσχων θεωρεί ότι μεταμορφώνεται σε οποιοδήποτε ζώο όπως βατράχι, άλογο, ακόμα και μέλισσες. Βάση βιβλιογραφίας το ζώο που επιλέγει ο πάσχων να μεταμορφωθεί έχει να κάνει περισσότερο με τη χώρα στην οποία διαμένει. Οι ασθενείς βιώνουν τη μεταμόρφωση σταδιακά κι αρχίζουν να οικειοποιούνται συμπεριφορές ζώων όπως να περπατάνε στα τέσσερα, να ουρλιάζουν, ακόμα και να τρώνε ωμό κρέας. Λόγω τις σπανιότητας του φαινομένου, δεν υπάρχουν πολλές περιπτώσεις για την ορθή διερεύνηση της διαταραχής. Τα συμπτώματα οφείλονται περισσότερο σε διαταραχές όπως η σχιζοφρένεια.
9. Σύνδρομο Στένταλ ή αλλιώς σύνδρομο της Φλωρεντίας
Πηγαίνετε σ’ ένα μουσείο και σταθείτε μπροστά από ένα ένα έργο τέχνης το οποίο σας κόβει την ανάσα, όχι όμως κυριολεκτικά. Ή μήπως σας κόπηκε όντως και παράλληλα νιώσατε ζάλη, ναυτία, λιποθυμία, παραισθήσεις και ταχυκαρδία; Αν νιώσατε όλα τα παραπάνω τότε έχετε σύνδρομο Στένταλ ή αλλιώς σύνδρομο της Φλωρεντίας. Το όνομά του το πήρε από τον συγγραφέα Marie-Henri Beyle, που υπέγραφε τα έργα του με το ψευδώνυμο Stendhal όταν το 1817 μετά την επίσκεψή του σ’ ένα μουσείο της Φλωρεντίας έγραψε ότι «Ένιωθα έκσταση στην ιδέα και μόνο της επίσκεψής μου στη Φλωρεντία. Με είχε κυριεύσει ένα δυνατό ρίγος στην καρδιά, το αίμα είχε παγώσει μέσα μου κι ενώ περπατούσα, φοβόμουν διαρκώς ότι θα σωριαστώ στο έδαφος». Το σύνδρομο ξεκίνησε να διερευνάται σε βάθος τη δεκαετία του 70, όταν επισκέπτες κατέληγαν στο νοσοκομείο της Φλωρεντίας με αντίστοιχα συμπτώματα του συνδρόμου Στένταλ, μετά την επίσκεψή τους στη Βασιλική της Santa Crose και Galerria Uffizi.
10. Σύνδρομο Koro ή σύνδρομο απόσυρσης γεννητικών οργάνων
Το τελευταίο σπάνιο σύνδρομο στη λίστα μας είναι το Koro. Το συναντάμε κυρίως σε περιοχές της Νοτιοανατολικής Ασίας και σε κατοίκους περιοχών της Κίνας, όπου είναι γνωστό ως suk-yeong. Οι πάσχοντες από αυτό το σύνδρομο είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος άνδρες και διακατέχονται από την ψευδαίσθηση ότι συρρικνώνεται το πέος τους κι αποσύρεται μέσα στην κοιλιακή τους χώρα, έως ότου εξαφανιστεί εντελώς. Οι πάσχοντες πιστεύουν μάλιστα ότι στην ολοκλήρωση της διαδικασίας θα πεθάνουν. Μπορεί να φαίνεται ότι είναι ένα καθαρά ανδρικό σύνδρομο, αλλά επηρεάζει και τις γυναίκες που εκδηλώνουν τον αντίστοιχο φόβο για το στήθος τους ή το αιδοίο τους. Το σύνδρομο Koro το συναντάμε και σε άλλες περιοχές ανά τον κόσμο, όπως Ευρώπη και ΗΠΑ αλλά σε πολύ μικρότερο ποσοστό. Οι ασθενείς με σύνδρομο Koro εκδηλώνουν ακραίες καταναγκαστικές συμπεριφορές ως προς την εύρεση λύσης για την επιμήκυνση – όπως για παράδειγμα αγκιστρώνουν το πέος τους με διάφορες συσκευές– ή στις γυναίκες των θηλών τους, θέτοντας την υγεία τους σε σοβαρό κίνδυνο λόγο των παράδοξων και επιβλαβών τρόπων.
