Η προδοσία σε μια σχέση, είτε οικογενειακή είτε φιλική ή ερωτική, είναι ένα δυσάρεστο συμβάν που οδηγεί σε ρήξη. Ως προδοσία, χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε αθέτηση υποχρεώσεων σε μια κοινωνική σχέση μεταξύ ατόμων και είναι μια αρκετά οδυνηρή εμπειρία. Από τα αρχαία χρόνια, η προδοσία θεωρούνται βαρύτατο έγκλημα, με ανεπανόρθωτες συνέπειες για τον προδότη. Χαρακτηρίζονταν ως ένα επικίνδυνο άτομο για τη συνείδηση των πολιτών και το αποτέλεσμα ήταν η μη επιβίωσή του στην πόλη.
Στη σημερινή εποχή, η προδοσία είναι ένα αρκετά συχνό φαινόμενο, που μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς μας, από την επαγγελματική ζωή μέχρι την προσωπική. Για την ακρίβεια, έχει τόση μεγάλη συχνότητα που τείνει να θεωρείται φυσιολογική. Πώς θα μπορούσε να ερμηνευτεί η ψυχολογία του προδότη; Υπάρχουν βαθύτερα αίτια που ένας άνθρωπος υιοθετεί διαρκώς στάσεις που βλάπτουν τον συνάνθρωπό του;
Όταν κάποιος υπονομεύει την εμπιστοσύνη σου, κλονίζει σε μεγάλο βαθμό τις σταθερές σου. Ένας συνάδελφος που δεν έδειξε εχεμύθεια σε όσα του εκμυστηρεύτηκες, ο φίλος που σε πούλησε και δε σου έδωσε εξηγήσεις ή ο σύντροφος που σε εξαπάτησε είναι απλώς μερικά δείγματα που μας κάνουν να μη νιώθουμε ασφαλείς μαζί τους και να μην μπαίνουμε στη διαδικασία να δώσουμε δεύτερη ευκαιρία, ακόμα και αν τη διεκδικήσουν. Δημιουργείται με αυτόν τον τρόπο μια νέα κατάσταση που καλείσαι να συνηθίσεις κι όσα νόμιζες ότι είναι αξιόπιστα, τελικά έχουν πάρει την κάτω βόλτα.
Αισθάνεσαι διαρκώς θύμα, ρίχνοντας σε αρκετές περιπτώσεις ευθύνες στον εαυτό σου κι οδηγείσαι συχνά σε άτοπες γενικεύσεις, του τύπου «το ταίρι μου με πρόδωσε, άρα όσοι σύντροφοι θα βρεθούν στη ζωή μου από εδώ και πέρα θα έχουν τον ίδιο χαρακτήρα». Η γενίκευση αυτή δεν είναι αδικαιολόγητη, καθώς οι πληγές μιας προδοσίας εισβάλλουν πολύ βαθιά μέσα μας κι αργούν πολύ να επουλωθούν. Όταν έναν άνθρωπο τον νιώθεις κοντά σου και ξαφνικά σου κατεδαφίζει όσα είχες δεδομένα, βιώνεις ένα μεγάλο τραύμα μέσα σου, διαλύοντας όλες τις ισορροπίες. Μερικές φορές όταν η προδοσία είναι ακόμα νωπή, το άτομο φορώντας «παρωπίδες» αρνείται να την ερμηνεύσει με τη λογική και τον κατακλύζει η συναισθηματική ευαισθησία.
Τι βρίσκεται στον συναισθηματικό κόσμο του προδότη;
Η προδοσία είναι σημάδι ενός μπερδεμένου ανθρώπου που βρίσκεται διαρκώς σε μια ατέρμονη μάχη με τα θέλω του και τις ηθικές αξίες του. Εκείνη τη στιγμή που σκέφτεται να προδώσει, ο νους του θολώνει και δεν μπορεί να το ελέγξει. Κοιτάει αποκλειστικά το δικό του συμφέρον, αδιαφορώντας για όσους πίστεψαν σε αυτόν. Ίσως θα ήταν αρκετά εύλογο να αποφανθούμε ότι στερείται ενσυναίσθησης, διότι αδυνατεί να μπει στη θέση των άλλων. Βιώνει τα συναισθήματα μόνο μέσα από τα δικά του μάτια χωρίς να συνειδητοποιεί ότι με αυτόν τον τρόπο ανοίγει τις πόρτες μιας ατελείωτης μοναξιάς. Γιατί όταν κάποιος εξακολουθεί να αναπαράγει συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς σε όλες του σχέσεις, κάποια στιγμή δε θα μπορεί κανένας να τα υποστεί. Οι άνθρωποι θα φεύγουν σιγά σιγά από κοντά του κι ο προδότης, καταλήγει να πνίγεται μέσα στην ίδια του την εξαπάτηση.
Ο άνθρωπος που προδίδει, έχει μέσα του άλυτα θέματα και βρίσκεται σε μια κατάσταση σύγχυσης κι έλλειψης κρίσης. Δεν έχει την ικανότητα να αξιολογεί τις καταστάσεις. Συγκεκριμένα, μοιάζει να μην μπορεί να ξεχωρίσει το σωστό από το λάθος. Ή ακόμα κι αν τα ξεχωρίζει, τα εντάσσει στο δικό του ηθικό πλαίσιο, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στην εκάστοτε σχέση που γκρεμίζει.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο λειτουργίας του, βλέπουμε πολλά παθολογικά στοιχεία της ανθρώπινης έκφρασης. Η συνειδητή συμπεριφορά του προδότη να πράττει εναντίον των άλλων αποδεικνύει την τάση του να παραπλανεί τους γύρω του με αναλήθειες, προκειμένου να πετύχει τους σκοπούς του.
Η πιο συχνή αιτία εκδήλωσης τέτοιων συμπεριφορών είναι η ηθική κατωτερότητα, που μπορεί να ανάγεται σε ψυχολογική σύγκρουση ή σε ιδιοτελείς στόχους. Το εγώ του προδότη μένει διαρκώς ανικανοποίητο, υφίσταται ψυχολογική καταπίεση και τη διοχετεύει με τρόπο που αποκλίνει από τον φυσιολογικό. Έχει παρατηρηθεί σε αυτά τα άτομα, ότι έζησαν ένα δύσκολο οικογενειακό παρελθόν με σωματική ή λεκτική βία μέσα στην οικογένεια ή και παραμέληση. Κουβαλάνε τραύματα και μεταδίδουν τον πόνο τους στους άλλους. Δίνουν την εικόνα ενός εγωπαθούς ατόμου, όμως πολλές φορές είναι μια άμυνα. Φοράνε τη μάσκα του «κακού», ώστε να βρίσκονται στο δικό τους καβούκι και να μην μπορεί κανείς να τους πληγώσει. Ίσως και οι ίδιοι να έχουν προδοθεί στο παρελθόν και να αναπαράγουν ξανά και ξανά όσα βίωσαν. Πάντα βρίσκουν τις χαραμάδες τους και τριβελίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Ο προδότης θα φοράει πάντα την επιβλητική φορεσιά του ψέματός του, ακόμα κι αν θέλει κόντεμα ή στένεμα.
Η προδοσία είναι κάτι που σε όλους έχει συμβεί. Δεν υπάρχει μαγικό βότανο για να τη γιατρέψεις. Πάντα θα εμφανίζεται και θα πολλαπλασιάζεται. Καθώς, όμως, προχωράμε στο δρόμο προς την αντιμετώπισή της, είναι μια καλή ευκαιρία να δώσουμε χρόνο στον εαυτό μας και να δούμε αυτό το συναίσθημα με επιείκεια. Άλλωστε, ένα restart κι ένα ξεκαθάρισμα το χρειαζόμαστε. Θέλει υπομονή ώστε να ομαλοποιήσουμε την κατάσταση και να φτάσουμε στην ίαση.
