Πώς θα γίνεις ευτυχισμένος; Υπάρχουν χιλιάδες συμβουλές εκεί έξω και χιλιάδες άνθρωποι που καλοπροαίρετα τις υποστηρίζουν. Το Facebook και το Instagram ξεχειλίζουν από αποφθέγματα από coaches, guru και influencers που θέλουν να μας κινητοποιήσουν για να ζήσουμε μια καλύτερη ζωή.
Δυστυχώς, πάρα πολλές φορές όσα μας συμβουλεύουν, αλλά και ο τρόπος που το κάνουν, μπορεί να προκαλέσουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό. Ας δούμε τις βασικότερες παγίδες του κινήματος της αυτοβοήθειας.
Είσαι υπέροχος, είσαι μοναδικός!
Κανένας άνθρωπος στον κόσμο δεν είναι όπως εσύ, δεν έχει τα δικά σου χαρακτηριστικά.
Το κίνητρο: Θέλουν να σε ανεβάσουν και να πιστέψεις ότι είσαι κάτι ξεχωριστό και άρα να μην υποτιμάς τον εαυτό σου. Έχεις χρέος στον εαυτό σου να δείξεις τη μοναδικότητά σου στον κόσμο.
Η πραγματικότητα: Είσαι όντως μοναδικός με την στατιστική έννοια του όρου. Ε, και; Δεν είσαι ούτε καλύτερος, ούτε υπέροχος. Δεν υπερέχεις. Είσαι απλά διαφορετικός.
Η παρενέργεια: Αν πιστέψεις στις λέξεις «υπέροχος», «μοναδικός», τότε θα νιώσεις ότι αξίζεις περισσότερο από τους άλλους. Αυτό υποδηλώνουν οι συγκεκριμένες λέξεις στη γλώσσα μας. Οπότε η μια παρενέργεια είναι να νιώθεις αδικημένος και θυμωμένος με την κοινωνία που δε σου φέρεται αντίστοιχα με το πόσο «υπέροχος» σου λένε ότι είσαι.
Επίσης, όπως έχουν δείξει έρευνες, εξαιτίας ενός φαινομένου που ονομάζεται γνωστική ασυμφωνία, δεν μπορείς να έχεις δυο διαφορετικές απόψεις ταυτόχρονα για τον εαυτό σου. Αν εσύ δεν νιώθεις ξεχωριστός, τότε το να λες τέτοιες δηλώσεις σε κάνει να νιώθεις χειρότερα, γιατί ο ψυχισμός σου τις αισθάνεται ψεύτικες. Έτσι, δεν τα καταφέρνεις να νιώσεις καλύτερα, και συνεπώς νιώθεις ακόμα πιο αποτυχημένος που ακολούθησες τη συμβουλή και δεν τα κατάφερες.
Αν τώρα νιώθεις πως έχεις και χρέος στον εαυτό σου να δείξεις ποιος είσαι, αγχώνεσαι ακόμα περισσότερο να βρεις τρόπο να αφήσεις το στίγμα σου, κάτι που ίσως να εξηγεί για ποιο λόγο οι νέες γενιές βιώνουν τόσο υψηλά επίπεδα άγχους.
Αξίζεις ό,τι καλύτερο. Μη συμβιβαστείς με τίποτα λιγότερο
Αν και ανήκει στην προηγούμενη κατηγορία δηλώσεων, της αξίζει ειδική μνεία.
Το κίνητρο: Οι περισσότεροι άνθρωποι (αν όχι όλοι) υποτιμούμε τον εαυτό μας. Αυτή η δήλωση θέλει να μας κινητοποιήσει να μη συμβιβαζόμαστε και να διεκδικήσουμε ό,τι μας αξίζει.
Η πραγματικότητα: Δε σου αξίζει τίποτα παραπάνω από ό,τι αξίζει σε κάποιον άλλον. Σαφώς σου αξίζει να υπάρχεις. Δεν είναι πως δεν μπορείς να έχεις το καλύτερο. Βεβαίως και μπορείς. Αλλά θα χρειαστεί να καταβάλλεις προσπάθεια. Δε σου αξίζει δικαιωματικά απλά και μόνο επειδή υπάρχεις.
Η παρενέργεια: Αν πιστέψεις ότι αξίζεις το καλύτερο, τότε και πάλι θα νιώσεις αδικία και θυμό προς την κοινωνία και στους άλλους. Πώς τολμούν και σου φέρονται έτσι; Αφού αξίζεις το καλύτερο. Οι συμβιβασμοί είναι αναπόσπαστο και φυσιολογικό μέρος της κοινωνικής ζωής. Και δεν πειράζει. Ειδικά στις ανθρώπινες σχέσεις όσοι δε συμβιβάζονται στην αγάπη έχουν πολλά θέματα.
Αν θέλεις τώρα να μη συμβιβάζεσαι, μια χαρά. Δεν πρέπει να συμβιβάζεσαι. Ούτε πρέπει να μη συμβιβάζεσαι. Να γνωρίζεις τις συνέπειες του συμβιβασμού σε κάθε περίσταση και να προχωράς συνειδητά.
Η ευτυχία είναι επιλογή
Το κίνητρο: Θέλουν να σου δείξουν ότι η ευτυχία σου εξαρτάται από σένα, όπως χιλιάδες χρόνια ανθρώπινης σοφίας και επιστημονικές έρευνες δείχνουν.
Η πραγματικότητα: Η ευτυχία σου εξαρτάται όντως κυρίως από σένα (αλλά και κατά 50% από τα γονίδιά σου).
Η παρενέργεια: Αυτή η φράση είναι σαν να σου λένε: «Το να έχεις γραμμωμένους κοιλιακούς είναι επιλογή». Είναι κυρίως αλήθεια. Όταν όμως εκφράζεται τόσο απλά, κρύβει την τεράστια προσπάθεια που χρειάζεται να καταβάλλεις για να έχεις τους κοιλιακούς. Το κάνουν και ακούγεται απλό. Συνεπώς, όταν εσύ δεν καταφέρνεις να νιώσεις ευτυχισμένος, ενώ φαίνεται να είναι τόσο απλό, νιώθεις ακόμα πιο προβληματικός.
Φτάσε εκεί που δεν μπορείς
Σε αυτό ρητό του Καζαντζάκη, προστίθενται χιλιάδες motivators που σου προτείνουν πώς να καταφέρεις να βγάλεις το πρώτο σου εκατομμύριο πριν τα 30, πώς να ζήσεις τη ζωή των ονείρων σου, πώς να φτιάξεις τη δική σου online αυτοκρατορία και όλα τα εξαιρετικά πράγματα που το American Dream προστάζει.
Ο Καζαντάκης έλεγε:
«Ε, κακομοίρη άνθρωπε, μπορείς να μετακινήσεις βουνά, να κάμεις θάματα κι εσύ να βουλιάζεις στην κοπριά, στην τεμπελιά και στην απιστία! Θεό έχεις μέσα σου, Θεό κουβαλάς και δεν το ξέρεις».
Το μήνυμα; Κάνε θάματα. Την απάντηση την έδωσε και πάλι ο ίδιος στον εαυτό του, όταν είπε: «Όχι, δεν είναι η Κόλαση και οι δαιμόνοι κάτω στα τάρταρα της γης, είναι μέσα στο στήθος του ανθρώπου. Και του πιο ενάρετου και του πιο δίκαιου».
Όλοι έχουμε πολλές δυνάμεις μέσα μας. Δεν έχουμε μόνο ένα εαυτό. Όλοι έχουμε τους δαίμονές μας να πολεμήσουμε. Τους δαίμονες που μας ταλαιπωρούν και μας εμποδίζουν να κάνουμε τα θάματα. Ας δείξουμε συμπόνοια στον εαυτό μας. Όποιος θέλει να φτάσει εκεί που δεν μπορεί και να κάνει θάματα, ας το κάνει. Μια χαρά. Αν του αρέσει, ας προχωρήσει.
Δεν είναι όμως το μέτρο σύγκρισης για όλους μας. Το διαρκώς «Εις ανώτερα» είναι μια πολύ επώδυνη ευχή. Αν πιστέψεις ότι πρέπει συνέχεια να ξεπερνάς τον εαυτό σου όμως, τότε όταν φυσιολογικά δεν το καταφέρνεις θα νιώθεις λίγος και ανεπαρκής.
Μην σε νοιάζει τι λένε οι άλλοι για σένα
Το κίνητρο: Να σταματήσεις να νοιάζεσαι για το τι θα πει ο κόσμος και να ζεις πιο ελεύθερος.
Η πραγματικότητα: Είσαι γενετικά προγραμματισμένος για να σε νοιάζει τι θα πει ο κόσμος. Δε γίνεται να μη σε νοιάζει. Δε θέλεις να μη σε νοιάζει. Είναι ψυχιατρική ασθένεια το να μη σε νοιάζει τι θα πει ο κόσμος.
Η παρενέργεια: Ακούγεται τόσο απλή η συμβουλή αυτή και συμφωνείς μαζί της. Στην πράξη όμως βλέπεις πως δεν τα καταφέρνεις. Υπολογίζεις τη γνώμη των άλλων και χαλιέσαι. Οπότε τα βάζεις με τον εαυτό σου. Πάλι άχρηστος.
Ζήσε στο τώρα
Το χθες έφυγε και το αύριο δεν έχει έρθει ακόμα. Μόνο το σήμερα είναι πραγματικό. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν οι συμβουλές «Σκέψου θετικά», «Δες το καλό σε ό,τι συμβαίνει», «Σταμάτα να ανησυχείς για ό,τι δεν μπορείς να ελέγξεις» κλπ.
Το κίνητρο: Να σταματήσεις να ανησυχείς για το μέλλον ή να στεναχωριέσαι για το παρελθόν.
Η πραγματικότητα: Ισχύει αυτό που λέει η συμβουλή στην θεωρία. Στην πράξη όμως, είναι αδύνατον να μην σκέφτεσαι το παρελθόν ή να μην ανησυχείς για το μέλλον. Είσαι γενετικά προγραμματισμένος να ανησυχείς. Ο εγκέφαλός σου λειτουργεί προβλέποντας το μέλλον βάσει όσων σου έχουν συμβεί στο παρελθόν. Κατά μία έννοια λοιπόν, ζεις συνεχώς στο παρελθόν. Δεν γίνεται να ζεις στο τώρα. Μην ακούς τον Eckhart Tolle. Δεν το κάνουν ούτε οι γκουρού. Είναι όντως εφικτό να σκέφτεσαι πιο θετικά αν θέλεις ή να ανησυχείς πολύ λιγότερο, αλλά θέλει και πάλι πολύ μεγάλη προσπάθεια εκ μέρους σου (βλέπε κοιλιακούς). Όταν σερβίρεται τόσο απλά όμως…
Η παρενέργεια: Το ξέρεις πώς πάει τώρα. Δεν τα καταφέρνεις (αφού ή δε γίνεται ή είναι πάρα πολύ δύσκολο ενώ το κάνουν να φαίνεται εύκολο) και νιώθεις άχρηστος.
Συμπέρασμα
Είμαστε «κακομοίρηδες» όπως είπε ο Καζαντζάκης γιατί αυτό σημαίνει το να είσαι άνθρωπος. Η κακιά μας μοίρα σημαίνει ότι είμαστε μπερδεμένοι, ανασφαλείς, παλεύουμε με τους δαίμονές μας και τις ανεπάρκειές μας. Όλοι μας. Είναι πολύ σκληρή δουλειά να παραμένεις ψυχολογικά υγιής σε αυτόν τον κόσμο και πολλοί από εμάς δεν το καταφέρνουμε πάντα. Δεν πειράζει.
Αποκτάς περισσότερη αυτοπεποίθηση όχι πιστεύοντας ότι είσαι καταπληκτικός (όπως όλοι προσπαθούν να σε πείσουν), αλλά βλέποντας ότι έχεις πολλά θέματα και συνειδητοποιώντας πως το ίδιο και όλοι οι υπόλοιποι. Ίσως κανείς να μην έχει τα δικά σου θέματα, αλλά θέματα έχουν όλοι.
Ας δείξουμε κατανόηση και συμπόνοια στον εαυτό μας. Η αλήθεια είναι ότι το πολύ-πολύ να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε. Και αυτό είναι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε.
