Το Απειρο με Αυθυποβολή
Ο Σουηδός ερευνητής Βέτερστραντ, τοποθετεί ένα ασημένιο κουτάλι μπροστά από αυτόν που θα υπνωτίσει. Το κουτάλι αντανακλά τη φλόγα ενός αναμμένου κεριού, που τρεμοπαίζει παραδίπλα. Πολλοί υπνωτιστές αφήνουν τους ασθενείς τους να κοιτούν απευθείας το κερί, ή τον αφαλό τους. Η μέθοδος που χρησιμοποιεί ο Βέτερστραντ είναι δική του και βασισμένη στα θεωρήματα που έχουν προκύψει από τις μελέτες του για τον εγκέφαλο. Μάλιστα, ο κύριος σκοπός του δεν είναι να υπνωτίσει αυτόν που κοιτά το κουτάλι. Σκοπός του είναι να υπνωτίσει εκείνον που παρατηρεί την όλη διαδικασία και αυθυποβάλλεται, μέχρι τη δική του ύπνωση.
Η -αρκετά παρεξηγημένη- θεραπεία με ύπνωση είναι τόσο αρχαία όσο και η ανθρωπότητα. Ίσως όλοι μας ενδόμυχα να γνωρίζουμε την τέχνη της ύπνωσης και να μην το συνειδητοποιούμε –η κάθε μητέρα που νανουρίζει το μωρό της γνωρίζει πως να δημιουργεί την ατμόσφαιρα που απαιτείται για δονήσεις χαλάρωσης.
Η ύπνωση έχει τρία επίπεδα στην κλασσική εφαρμογή της κλινικά, ξεκινώντας με την φαινομενικά απλή βαθιά χαλάρωση. Για μια απλή κατανόηση της διαδικασίας της ύπνωσης μπορούμε να ανάγουμε όλες τις ποιότητες του υπνωτισμού για ένα απλό θεραπευτικό αποτέλεσμα, στην ελαφριά μορφή ύπνωσης. Έπειτα, θα πάμε μια βαθμίδα πιο πάνω και θα προσθέσουμε την υποβολή, όπου ο ύπνος δεν «θρέφει τα παιδιά» απλά, αλλά μπορεί να αλλάζει ριζικά την ανυπακοή τους, και όχι μόνο. Αυτό είναι ένα μάθημα του υποσυνείδητου με εντολές αυθυποβολής που δίνονται ενόσω το υποκείμενο βρίσκεται στην μέση ύπνωση, πλέον στο δεύτερο στάδιο. Οι περισσότεροι θεραπευτές συμφωνούν ότι τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά σε αυτό το στάδιο της ύπνωσης.
Όταν μπούμε στα βαθιά πεδία του υποσυνείδητου, στο τρίτο στάδιο, στη βαθιά ύπνωση, έχουμε πλέον εισχωρήσει στη ζώνη των θαυμάτων. Από εκεί, μπορούμε να βιώσουμε σκηνές μιας προηγούμενης ενσάρκωσης μας, ή μπορούμε να βιώσουμε εμπόδια, που φέρνουν στο μυαλό σκηνές από ταινία τρόμου –τις φοβίες μας, και μπορούμε επίσης να ξεφορτωθούμε στιγμιαία με μια εντολή ένα ψυχολογικό μπλοκάρισμα που δεν μπορέσαμε να θεραπεύσουμε με μια άλλη κλασική μέθοδο ψυχοθεραπείας, ή με την προηγούμενη βαθμίδα ύπνωσης. Όλα αυτά θα γίνουν στη βαθιά ύπνωση, όπου ξανοίγεται όλο το εσωτερικό πεδίο. Όμως ακόμη πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα παρατηρούμε σε αυτό το στάδιο της ύπνωσης, όταν έχουμε κάποιον, για παράδειγμα, να χειρουργείται και να μην νιώθει τον πόνο. Ή στη «μετα-ύπνωση», το στάδιο μετά την ύπνωση –όπου κατόπιν εντολής ο υπνωτισμένος δεν μπορεί να πράξει κάτι απλό, όπως το να σηκώσει ένα χαρτομάντιλο από το πάτωμα, ακόμη και να το πιάσει.
Πράγματι, η ύπνωση παρουσιάζει κάποια πολύ μυστηριώδη συμπτώματα, και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι επίσης μυστηριώδεις καθώς όλες έχουν να κάνουν με τα μάτια, με την κίνηση και με «αντικοσμικά» σινιάλα –που έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα. Ακόμη και στην αρχαιότητα η ύπνωση είχε θεραπευτική εφαρμογή κι ένα παράδειγμα από τα πολλά είναι ο πολιτισμός των Σουμέριων, ιερογλυφικά των οποίων βρέθηκαν και μας επιβεβαιώνουν ότι η εφαρμογή της ύπνωσης πάει πίσω έως και τέσσερις χιλιάδες χρόνια πριν.
Από τότε ήταν ήδη γνωστά τρία είδη ύπνωσης: η ελαφριά, η μέση και η βαθιά ύπνωση. Στην Αίγυπτο, σ΄ έναν πάπυρο ηλικίας περίπου τριών χιλιάδων χρόνων, τον λεγόμενο «Πάπυρο του ‘Εμπερς», περιγράφονται οι μέθοδοι που ακολουθούσαν οι θεραπευτές. Επέβαλλαν την ύπνωση κρατώντας μπροστά στα μάτια των αρρώστων αστραφτερούς μεταλλικούς δίσκους για να τους κουράσουν(;) και υπήρχαν και σημαντικοί ναοί όπου επιτρέπονταν να κοιμηθούν οι άρρωστοι, οι οποίοι με την ύπνωση ζητούσαν θεραπεία από τους θεούς. Γνωστός για αυτήν την αρμοδιότητα ήταν ο ναός του Σεράπιδος στην Κανώπη και οι ναοί της Ίσιδος γενικά.
Όλοι μας βιώνουμε συμπτώματα της ύπνωσης καθημερινά
Για παράδειγμα, όταν εστιάζουμε έμμονα την προσοχή σε κάποιο αντικείμενο που στέλνει υπνωτιστικά ερεθίσματα στον εγκέφαλο μας για ένα διάστημα, ενώ αυτό μάς προκαλεί μια βαθιά χαλάρωση, ένα φαινόμενο από τα αμέτρητα που εκδηλώνονται όταν ξεφύγει η συνείδηση από την κλασική εγρήγορση, ανακαλύπτουμε τότε μια εσωτερική μας διάσταση. Αναλόγως όμως με την προσέγγιση και τον χειρισμό της χαλάρωσης, την ονομάζουμε υπνωτισμό, όπως αντίστοιχα και διαλογισμό –αν στην διάρκεια της χαλάρωσής μας στρέψουμε την προσοχή μας στην εσωτερική γαλήνη, αν επαναλάβουμε κάποια μάντρας, ή αν κάνουμε τη νοερά προσευχή.
Όμως, οι ανεπτυγμένες εφαρμογές θεραπείας που βρίσκουμε στην ύπνωση, σαφώς σχετίζονται με την αυτο-ίαση. Ο υπνωτιστής μπορεί να καθοδηγήσει τον ασθενή του στους δαιδάλους του υποσυνείδητου, εισχωρώντας τελικά στο ασυνείδητο για να αντλήσει από εκεί την ανεξάντλητη δύναμη του νου. Είτε για να επιτευχθεί μια αναδρομή σε προηγούμενες ενσαρκώσεις της ψυχής, είτε για να υποσκάψει τα αίτια της ασθένειας και να καθαρίσει το υποσυνείδητο από αυτά που του προκαλούν την αρρώστια, με απλές εντολές υποβολής –η ύπνωση ουσιαστικά λειτουργεί με την αυθυποβολή και οι τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί στη είναι πάρα πολλές. Μερικά παραδείγματα είναι: πρόκληση ύπνωσης με την θερμότητα των χεριών, με την τεχνική της περιστροφής, με την τεχνική της πτώσεως, κ.ά..
Μερικές τεχνικές της Γιόγκα, η οποία είναι επίσης θεραπευτική, βασίζονται στον υπνωτισμό και χρησιμοποιούν την αυθυποβολή. Εδώ εμφανίζεται η υποψία ότι αν απομακρύνουμε τον παράγοντα της τεχνικής και το ύφος αυτής, εξετάζοντας την ύπνωση υπό το πρίσμα των εγκεφαλικών κυμάτων και των φαινομένων που παρουσιάζει ο εγκέφαλος στην κατάσταση της ύπνωσης, θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αυτό το φαινόμενο της βαθιάς χαλάρωσης, διαλογισμό, ακόμη και Γιόγκα.
Όλα αυτά τα «γυρίσματα» της ανθρώπινης συνείδησης σε άλλες συχνότητες έχουν πολλές βαθμίδες και έχουν κάτι κοινό, είναι μεταβαλλόμενες καταστάσεις της συνείδησης, όπου οι άπειρες δυνατότητες του ανθρώπινου νου αναδύονται στην επιφάνεια, και αρκεί μια ματιά πίσω από την πύλη που εξατομικεύει τον δυαδικό και ανελεύθερο νου χαρίζοντάς του μια φαινομενική ατομικότητα, για να ανακαλύψουμε τη δύναμη του νου, για να διαπιστώσουμε ότι έχουμε απεριόριστη ελευθερία δράσης μέσα από αυτήν τη μυστική μας δύναμη.
Με αφορμή την ύπνωση μπορούμε να εξετάσουμε τις απίστευτες πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης που αποκαλύπτονται μόλις κατασταλούν οι λειτουργίες που προκαλούν μία ώθηση και ένα τράβηγμα των νεύρων, εκείνη την ετοιμότητα του νευρικού μας συστήματος, και αντιθέτως βρεθούμε σε μια αρμονική ομοιόσταση. Όταν μάλιστα έχουμε καταφέρει οργανικά να έχουμε αυτήν τη σωστή ομοιόσταση της χημείας μας και την εγκεφαλική γαλήνη, τα αποτελέσματα είναι κυριολεκτικά μαγικά, ξεσκεπάζοντας ένα τεράστιο δυναμικό που ενυπάρχει σε κάθε άνθρωπο.
Το αποτέλεσμα θα είναι να βλέπουμε τον κόσμο με μια ενθουσιώδη διαύγεια και με καινούριο βλέμμα. Αν υπάρχει η τέλεια αρμονία στον οργανισμό (που επιτελείται ψυχοσωματικά), η ίδια κατάσταση αντικατοπτρίζεται και στην πραγματικότητα που μάς περιβάλλει, κι έχουμε ένα θετικό κβαντικό αποτέλεσμα, όπου ο παρατηρητής μπορεί να επηρεάζει αυτό που παρατηρεί.
Το φαινόμενο της αυτο-ίασης μοιάζει να λειτουργεί μαγικά για όσους δεν γνωρίζουν ότι έχουμε την ικανότητα να επηρεάζουμε την πραγματικότητα. Ο υπνωτιστής επηρεάζει εκείνον που βρίσκεται στην κατάσταση της βαθιάς χαλάρωσης, και μπορεί να εμφυτεύσει μέσα στον πύργο ελέγχου –τον εγκέφαλο– εντολές αυθυποβολής, να αντλήσει από εκεί όση δύναμη χρειάζεται για την επιθυμητή ίαση, ή να αφυπνίσει νέες πτυχές του υπνωτιζόμενου, ανεξερεύνητες και αναξιοποίητες.
Με άλλα λόγια, τα πλουσιότερα πεδία της ανθρώπινης συνείδησης αποκαλύπτονται σε κατάσταση χαλάρωσης και σε κατάσταση που επιτρέπει να αναδυθούν κρυμμένες δυνατότητες σκεπασμένες από φοβίες, μπλοκαρίσματα και αρνητικά βιώματα. Η ύπνωση εμφανίζεται όταν κάποιος θέλει να εισχωρήσει σε αυτά τα βάθη και να αλλάξει κάτι στο πρόγραμμα με το οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλος του, ενδεχομένως να ξεμπλοκάρει τον οργανισμό από ένα συσσωρευμένο στρες, που τις περισσότερες φορές είναι άγνωστης προέλευσης και κρυμμένο βαθιά στο υποσυνείδητο.
Ανακαλύπτοντας όλες αυτές τις δυνατότητες του υποσυνείδητου, νευρολόγοι ερευνητές και πολλοί άλλοι, άσκησαν τον υπνωτισμό για επιθυμητά αποτελέσματα. Μερικοί μπορεί να είδαν την ευκαιρία να μελετήσουν τρόπους για να χειρίζονται την ανθρώπινη φυλή εξ ολοκλήρου με μαζική ύπνωση, και με υποβολές σε κομβικά και σημαντικά άτομα, (η γερμανική φυλή υπήρξε υποχείριο του ηγέτη της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όμως δεν είναι η μοναδική.
Ο Χασάν Ιμπν Σαμπάχ –ιδρυτής των Ασασίνων– υπνώτιζε τους οπαδούς του με τη βοήθεια του χασίς, κι εκείνοι επειδή ζούσαν για λίγο στον «παράδεισο» που αυτός είχε κατασκευάσει γι’ αυτούς, δεν είχαν καμία επιφύλαξη να δώσουν την ζωή τους για τον αρχηγό τους, πιστεύοντας ότι ο παράδεισος θα γίνει δικός τους στην αιωνιότητα με αυτόν τον τρόπο), και εξάπτει την φαντασία μας το γεγονός ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόποι ύπνωσης, διαθέσιμοι για χειραγωγία και εκμετάλλευση.
Στη μαζική ύπνωση για παράδειγμα, αποδίδεται κάθε μαγικό τέχνασμα ενός επιδέξιου αποκρυφιστή –κάτι που δεν μπορεί να εξηγηθεί λογικά γιατί μοιάζει να είναι ένα μαγικό κόλπο, ένα ξόρκι, για το οποίο υπάρχουν πολλοί μάρτυρες και άρα είναι ένα υπαρκτό γεγονός, κάτι που έχει γίνει κι όχι κάτι που ανήκει στη σφαίρα της ένθερμης φαντασίας ενός και μόνο ανθρώπου. Η μαζική ύπνωση είναι λοιπόν κάτι που οι περισσότεροι άνθρωποι θα θεωρήσουν επικίνδυνο, καθώς μπορεί να χειραγωγήσει, να επηρεάσει και να κατευθύνει αμέτρητα μυαλά συγχρόνως.
Η περίπτωση που μόλις περιέγραψα είναι κυρίως τρομακτική γιατί δείχνει την τόσο ευάλωτη θέση αυτών που υπνωτίζονται –που στην προκειμένη περίπτωση είναι πολλοί, εφόσον πρόκειται για μαζική ύπνωση– και συγχρόνως μετατρέπει τα υποκείμενα σε υποχείρια, λειτουργεί με μια ανεξήγητη και βαθιά δύναμη, άγνωστη για τους περισσότερους ανθρώπους, που όμως, παραδόξως, τη διαθέτουν και οι ίδιοι εσωτερικά. Είναι ανήθικο να χειρίζονται άλλοι τη δική μας ανεξάντλητη δύναμη δίχως να το γνωρίζουμε, μόνο και μόνο γιατί εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε μάθει πώς το κάνουν!
Εκτός από τους μάγους-υπνωτιστές, υπήρξαν και ιδιαίτερες περιπτώσεις ανθρώπων όπως θα δούμε παρακάτω, οι οποίοι μας έδωσαν τα φώτα τους σε αυτά τα ζητήματα, για να μάς μάθουν τους χειρισμούς της ασυνείδητης δύναμης μέσα μας μέσω της προσέγγισης του υπνωτισμού, για την προσωπική μας καλλιέργεια και τη βελτίωση της ζωής μας άμεσα και δραστικά. Σε ένα αντιδραστικό μυαλό η αυθυποβολή φαίνεται σαν κάτι αυτιστικό και ανόητο. Η άμεση πρόσβαση στον πύργο ελέγχου μας με την ύπνωση, δεν μπόρεσε μέχρι τώρα να εξηγηθεί και να κατανοηθεί πλήρως ως εγκεφαλική λειτουργία. Η λειτουργία αυτή όμως, υπόσχεται ακόμη και στον αντιδραστικό εκστατικές εμπειρίες ευχαρίστησης αν και όταν θα τον υπνωτίσει πολλές φορές στη διάρκεια της ζωής του χαρίζοντάς του όμορφες στιγμές.
Η κατάσταση της ύπνωσης φανερώνει μια μαγική διάσταση, είτε την εξετάσουμε σαν επιστήμονες, θεραπευτές ή γιατροί, είτε την βιώσουμε φυσικά και αυθόρμητα μαγεμένοι από κάποιο εκθαμβωτικό συμβάν και υπνωτισμένοι από αυτό, ή ακόμη κάνοντας μια νοητική αναδρομή σε άλλες περιόδους της ζωής μας, και με πολλούς ακόμη τρόπους που μπορούν να μάς «υπνωτίσουν» με εκπληκτικά αποτελέσματα.
Δεν είναι καθόλου παράξενο που ο υπνωτισμός έχει χρησιμοποιηθεί για να αποκαλύψει σε πολλούς ανθρώπους προηγούμενες ζωές και ενσαρκώσεις τους. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έψαχναν απλά και μόνο τα αίτια πίσω από κάποιες φοβίες που τους προβλημάτιζαν στην καθημερινότητα. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν την ύπνωση ως τρόπο για να ανακαλύψουν βαθύτερες πτυχές της ύπαρξής τους, έχουν πειστεί ότι η ανεξερεύνητη δύναμη που ενυπάρχει μέσα τους είναι το κλειδί για όλα τα μυστήρια της ζωής και του σύμπαντος.
Σ’ αυτό το σημείο, πριν προχωρήσουμε σε μια απόπειρα μικρής αναδρομής των βασικών ατόμων που ανέπτυξαν την ύπνωση στη σύγχρονη επιστήμη της, (ίσως γιατί κι εκείνοι πίστευαν το ίδιο, ότι δηλαδή υπάρχει ένας ανεξάντλητος θησαυρός μέσα σε κάθε άνθρωπο και ο κάθε άνθρωπος μπορεί να τον αξιοποιήσει αν έχει έναν τρόπο ή τους χειρισμούς για να το κάνει), θα θίξουμε ένα σημαντικό πρόβλημα για τον κλάδο της ύπνωσης ως εφαρμοσμένη επιστήμη σήμερα. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε την ύπνωση και ερμηνεύουμε τα μηνύματα που αναδύονται από το υποσυνείδητο δεν είναι επαρκής, δεν είναι ολοκληρωμένος, και αυτό δημιουργεί εμπόδια στην κατανόηση όσων έχει να προσφέρει αυτός ο κλάδος της σύγχρονης επιστήμης.
Δημιουργούνται πολλά ηθικά προβλήματα όταν ο υπνωτιζόμενος δεν έχει πλήρη κατανόηση τού τί γίνεται μέσα του, και όταν δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι αυτό που ξεκλειδώνεται με τον υπνωτισμό δεν είναι απλά μια παραίσθηση. Επιπλέον δημιουργείται το συναίσθημα του θύματος σε αυτόν που υποβάλλεται σε υπνωτισμό, εφόσον είναι μια δύναμη που ασκείται επάνω του, όμως αυτό είναι μια μεγάλη παρεξήγηση, διότι η δύναμη που χρησιμοποιεί ο υπνωτιστής δεν είναι δική του αλλά του υπνωτιζόμενου, γι αυτό και ο κάθε άνθρωπος έχει άλλη βαθμίδα ικανότητας στο να υπνωτιστεί ή να μην υπνωτιστεί. Ο υπνωτισμός είναι, λοιπόν, χαλάρωση σε συγκεκριμένα εγκεφαλικά κύματα, κι ο χειρισμός τους για να φτάσουν να εκπέμπονται στις θεμιτές συχνότητες είναι πολύ συγκεκριμένος. Αυτό το τελευταίο είναι που κατέχει ένας έμπειρος υπνωτιστής.
Ιστορική Αναδρομή
Ας δούμε μερικές θεωρίες που αποτέλεσαν τη βάση της ύπνωσης και την ανάπτυξή της κατά τους τελευταίους αιώνες.
Ο γιατρός Φραντς Άντον Μέσμερ (1734-1815 «μεσμερισμός») είναι ο εισηγητής της υπνωτιστικής μεθόδου θεραπείας, και επινόησε τον όρο ζωικός μαγνητισμός, καθότι μετέδιδε στους ασθενείς του τη μαγνητική του δύναμη με συγκεκριμένες κινήσεις των χεριών του ενώ στεκόταν από πάνω τους. Η επιστήμη της ύπνωσης βασίστηκε επάνω στα δικά του πρώιμα θεωρήματα και ανακαλύψεις. Οι κινήσεις του, τα λεγόμενα περάσματα, ή μεσμερικές κινήσεις όπως ονομάζονται ακόμη, είναι η πασίγνωστη χειρονομία του ταχυδακτυλουργού ή του σκηνικού μάγου που έχουμε δει πολλές φορές σε κινηματογραφικές ταινίες.
Μια χειρονομία υποβολής άλλοτε με πιο ήπιο τρόπο και άλλοτε με προστακτικό. Άραγε, γιατί τα χέρια έχουν την ικανότητα της μετάδοσης του μαγνητισμού; Τα χέρια μας μπορούν να εκφράσουν πολλά από τα επίπεδα των συναισθημάτων μας και –μεταδίδοντας το συναίσθημα, τη δόνηση ή συχνότητα του συγκεκριμένου συναισθήματος– μεταδίδουμε αυτό που θέλουμε να αποτυπωθεί μαγνητικά στο υποσυνείδητο του δέκτη.
Στον μεσμερισμό, το άτομο που πρόκειται να υπνωτιστεί ξαπλώνει σε μια άνετη θέση και ο υπνωτιστής –που έχει αρχίσει την υποβολή– προχωρά στις κινήσεις με τα χέρια του, οι οποίες αρχίζουν πάντα από το κεφάλι και κατεβαίνουν ως τα πόδια δύο φορές, την πρώτη με τα χέρια και την δεύτερη με το στήθος. Η απόσταση πρέπει να είναι περίπου 5 εκατοστά από το σώμα, αν και μπορεί να εκτελεστεί και με ελαφρές πιέσεις πάνω στο σώμα, με τα χέρια, καθώς αυτά κάνουν τις κινήσεις, με τη συνοδεία των υποβολών. Αυτή η διαδικασία πρέπει να συνεχιστεί για περίπου δέκα λεπτά. Αν ο υπνωτιστής μετά σηκώσει το χέρι του υπνωτιζόμενου κι εκείνο μείνει σε αυτή τη θέση όταν το αφήσει ελεύθερο, τότε η ύπνωση έχει πετύχει. Αν όταν αφήσει το χέρι εκείνο πέσει, τότε η παραπάνω διαδικασία πρέπει να συνεχιστεί για περίπου πέντε ακόμη λεπτά. Τα αποτελέσματα αυτού του είδους της ύπνωσης είναι υπνωτική υποβολή και όχι η βαθιά ύπνωση όπως στις άλλες μεθόδους που ακολουθούν.
Ένα παράδειγμα βαθιάς ύπνωσης είναι η μέθοδος που εξέλιξε και ανέπτυξε ο Σκωτσέζος ιατρός Τζέημς Μπρέηντ, κατά τον 19ο αιώνα. Ο Μπρέηντ ήταν χειρούργος οφθαλμίατρος και γνώριζε ότι η επίμονη και συνεχής παρακολούθηση ενός φωτεινού αντικειμένου προκαλεί κόπωση. Ο Μπρέηντ, ακόμη τότε που δεν ήταν σχεδόν καθόλου γνωστή η ύπνωση, ασκούσε την ύπνωση για να κάνει τις επεμβάσεις στους ασθενείς του, αντί της αναισθησίας ώστε να μην πονάνε. Με πειράματα που έκανε, συμπέρανε ότι η ύπνωση δεν επέρχεται με τα μαγνητικά χέρια και κινήσεις, αλλά με την αφύπνιση της φαντασίας του ατόμου που πρόκειται να υπνωτιστεί.
Χρησιμοποιούσε για τα πειράματά του τον φίλο του, τη γυναίκα του, και άλλους συγγενείς του. Η μέθοδος που χρησιμοποιούσε ήταν να κρατά ένα γυαλιστερό νυστέρι στην κορυφή της μύτης τους και λίγο πιο ψηλά από το ύψος των ματιών. Οφείλουμε τον όρο Ύπνωση (Hypnosis) στον Μπρέηντ, αυτός τον επινόησε, και η οφθαλμική τεχνική του ακόμη ασκείται από υπνωτιστές ως μέρος της όλης διαδικασίας για την τελική ύπνωση.
Ο Αύγουστος Αμβρόσιος Λεμπιώ, επίσης γιατρός, ήταν ένας ακόμη από τους πρωτοπόρους που άσκησε τεχνικές του υπνωτισμού ενώ οι ασθενείς του, που ήταν αγρότες, φαίνονταν δύσπιστοι. Έτσι σκέφτηκε και τους πρότεινε το εξής: «Αν θέλετε να σας γιατρέψω με γιατροσόφια, θα πρέπει να με πληρώσετε, ενώ αν σας γιατρέψω με ύπνωση, θα το κάνω δωρεάν»
Ο ίδιος κατέγραψε την μέθοδο του με τα εξής λόγια: «Αφού είχα αφήσει τον άρρωστο να καθίσει σε μια άνετη πολυθρόνα, τον διέταξα να καρφώσει το βλέμμα του έντονα στο δικό μου. Του έλεγα τις βασικές γνώσεις της υπνώσεως για να κερδίσω την πλήρη εμπιστοσύνη του. Ύστερα διέταζα τον άρρωστο να αφήσει το μυαλό του ελεύθερο από σκέψεις και να μη σκέφτεται τίποτα. Ενώ η προσοχή του ήταν στραμμένη στο να με παρατηρεί και οι άλλες του αισθήσεις άρχιζαν να αμβλύνονται και να εξασθενούν όλο και περισσότερο, για να διώξω κάθε άλλη εντύπωση του περιβάλλοντος, τού μιλούσα ήρεμα για τα προκαταρκτικά στάδια του ύπνου: κούραση, βάρος στα μέλη, και ιδιαίτερα στα βλέφαρα, κ.ά. Ύστερα του έδινα τις ακόλουθες υποβολές: Τα βλέφαρα σας θα βαρύνουν πάρα πολύ και σε λίγο θα τα κλείσετε. Η δράση σας θα είναι αδύναμη και θολή. Τα χέρια σας και τα πόδια σας θα βαραίνουν όλο και πιο πολύ, ώσπου να μην νιώθουν τίποτα και θα ακούτε την φωνή μου από πολύ μακριά. Θα νιώθετε όλα και πιο κουρασμένος. Δεν μπορείτε να κρατήσετε ανοικτά τα μάτια σας.»
Σε αυτό το σημείο, μάς λέει ο Λεμπιώ, ο υπνωτιζόμενος έκλεινε τελείως τα μάτια του. Αν όχι, κατάφερνε να τού κλείσει τα μάτια αφού επαναλάμβανε ακόμη περισσότερες φορές «Δεν μπορείτε να κρατήσετε ανοικτά τα μάτια σας. Κοιμάστε βαθιά …» Είχε σχολιάσει ότι σε ανθρώπους που είχαν συνηθίσει στην υπακοή, όπως τα παιδιά, ήταν αρκετό το να δώσει τη διαταγή «Κοιμηθείτε» και να έχει άμεσα αποτελέσματα ύπνωσης.
Ο Λεμπιώ, μαζί με τον Ιππόλυτο Μπερνχάιμ, ίδρυσε την Σχολή του Νανσύ, χαράζοντας με αυτόν τον τρόπο την αρχή της επιστημονικής εφαρμογής της ύπνωσης. Ο Μπέρνχάιμ είναι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση που έδωσε έμφαση στην υποβολή και ανέπτυξε την «ετερο-υποβολή». Οι εντολές που χρησιμοποιούσε ήταν του τύπου: «Το χέρι σας είναι άκαμπτο. Ο ύπνος σας γίνεται βαθύτερος…» κ.ά. δηλαδή κυριολεκτικά ακινητοποιούσε τελείως τον άνθρωπο, με τον λόγο.
Ένα άλλο εντυπωσιακό παράδειγμα είναι ο Σουηδός ιατρός Ότο Βέτερστραντ, ο οποίος εργαζόταν στη Στοκχόλμη σαν πρακτικός γιατρός. Ανακάλυψε την αρχή της ψυχικής προσκόλλησης σαν κύριο μέρος της θεραπείας. Ξεκινώντας από το παράδειγμα ότι ένας υγιής άνθρωπος που παρατηρεί έναν άνθρωπο που παραπονιέται για σπασμούς στο πρόσωπο, αισθάνεται και ο ίδιος τις περισσότερες φορές μια ακατανίκητη παρόρμηση για τέτοιες συσπάσεις, συμπέρανε ότι ασκούμε επιρροή ο ένας στον άλλο, κι έτσι πειραματίστηκε και τελικά άρχισε ομαδικές υπνωτιστικές θεραπείες.
Κάθε απόγευμα ο Δρ Βέτερστραντ μάζευε περίπου σαράντα άτομα στο σπίτι του που ήταν ταυτόχρονα και ιατρείο, και τους μοίραζε σε τρία συνεχόμενα δωμάτια. Περνούσε πρώτα από τους παλιότερους που υπνωτίζονταν ευκολότερα, κι έπειτα συνέχιζε πηγαίνοντας στον καθένα μεμονωμένα, δίνοντάς του υποβολές ειδικά για την ασθένεια του. Οι παλαιότεροι, πέφτοντας σε ύπνωση, μετέδιδαν και στους υπόλοιπους την ίδια κατάσταση, διευκολύνοντάς τους άμεσα. Ο Βέτερστραντ ανακάλυψε ότι η ύπνωση, από μόνη της, είναι θεραπευτική, κι αυτό φαίνεται να συμφωνεί με αυτά που γνωρίζουμε για τον διαλογισμό ο οποίος θεωρείται άκρως θεραπευτικός και εφαρμόζεται ευρέως πλέον ως ένα είδος βαθιάς χαλάρωσης. Τα αποτελέσματα του Βέτερστραντ ήταν εκπληκτικά.
Ο Άλφρεντ Μπράουχλε, αρχίατρος σε πολλά μεγάλα νοσοκομεία, έκανε συνεδρίες των πεντακοσίων ατόμων υποβάλλοντας τους παρευρισκόμενους σε ύπνωση για θεραπείες. Είχε πει ότι δεν είχε επινοηθεί ξανά μέθοδος που είχε τόσο άμεσα αποτελέσματα με μαζικό όφελος συγχρόνως. Όμως υπήρξαν και πιο εκκεντρικά παραδείγματα, όπως ο περιβόητος Δρ Ζαν Μαρτέν Σαρκώ ο οποίος ήταν αρχίατρος στο ίδρυμα πνευματικών ασθενών «Λα Σαλπεριέρ» στο Παρίσι, φημισμένος νευρολόγος με ειδικότητα στην ανατομία της παθολογίας. Ο Σαρκώ προσπάθησε να εφαρμόσει μια ύπνωση κατόπιν σινιάλου, χρησιμοποιώντας ένα έντονο ερέθισμα, κάτι σαν το πείραμα του Παυλώφ –το οποίο όμως έγινε μισό αιώνα αργότερα.
Η μέθοδος του Σαρκώ ήταν βασισμένη σε ένα έντονο ερέθισμα, μια πρόκληση – για την «ειδική μορφή υστερίας», όπως ονόμαζε την ύπνωση. Η λανθάνουσα μορφή στην οποία εξελίχθηκε η ύπνωση του Σαρκώ, προκλήθηκε εξαιτίας της ειδικότητας του και εξαιτίας τού ότι εργαζόταν με άτομα που ήταν ψυχικά ασθενή, ενώ όλοι οι προηγούμενοι έκαναν την έρευνά τους πάνω σε ψυχικά υγιή άτομα σε γενικές γραμμές. Παρόλα αυτά, τα εκκεντρικά ερεθίσματα που χρησιμοποιούσε για ύπνωση –ένα ξαφνικό έντονο φως, εκρηκτική βαμβακοπυρίτιδα και άλλα πολλά εφευρετικά κόλπα– αν μη τι άλλο είχαν άμεσα αποτελέσματα σε ασθενείς που ήταν συνηθισμένοι σε νευρωτικές συνθήκες, με διαφορετικούς δέκτες ευαισθησίας από τον μέσο όρο.
Ο καθηγητής Ερνστ Κρέτσνερ προσπάθησε να ταξινομήσει όλη την διαδικασία της ύπνωσης στους παράγοντες επίδρασης. Η χαλάρωση, το συγκεντρωμένο βλέμμα, η υποβολή και ο χαρακτήρας των φράσεων, είναι όλα πτυχές των φαινομένων που παρουσιάζει η ύπνωση, και που ο Κρέτσνερ ανέλυσε διεξοδικά.
Ο φαρμακοποιός Εμίλ Κουέ (1857-1926), το 1885 συνάντησε τον Λεμπιώ και μελέτησε τις μεθόδους του. Ήταν ο πιο πρωτοπόρος μεταξύ αυτών που ανέπτυξαν την θεωρία του υπνωτισμού και δεν αρκέστηκε στο να επηρεάζει τα άτομα υπό την ύπνωση, θέλησε να τα οδηγήσει ένα βήμα παραπέρα μοιράζοντας με αυτά τον θησαυρό του υποσυνείδητου, που είχε ανακαλύψει εντρυφώντας στις υπνωτιστικές του μεθόδους. Ήθελε να μεταφέρει σε αυτά τα άτομα το μυστικό της Αυθυποβολής(!) και να τα εκπαιδεύσει στην εφαρμογή της. Κάθε απόγευμα ο Κουέ συγκέντρωνε δημόσια και ελεύθερα γύρω του, σε ένα μικρό κτίριο, ένα πλήθος ανθρώπων που αποτελούσαν το ακροατήριο του, διαφορετικών φυλών και εθνικοτήτων, ηλικιών και τάξεων.
Αν υπήρχαν άρρωστοι με πόνους, ο Κουέ χάιδευε με το χέρι του το πονεμένο μέρος (ή τους έλεγε να το χαϊδέψουν οι ίδιοι) λέγοντας όσο πιο γρήγορα μπορούσε: «Περνάει, περνάει, περνάει!». Σε λίγο, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι πόνοι εξαφανίζονταν ή λιγόστευαν αισθητά. Ο Κουέ είναι φημισμένος για την πρόταση: «Μέρα με την ημέρα, με κάθε τρόπο, γίνομαι όλο και καλύτερα και όλο και καλύτερα.» μια άμεση εφαρμογή της μεθόδου της Αυθυποβολής που ο ίδιος εισήγαγε.
Σε όλους τους παραπάνω και σε πολλούς ακόμη, οφείλουμε την πρόοδο της θεραπείας με ύπνωση. Η κλινική θεραπεία και εφαρμογή της ύπνωσης είναι ένα πάρα πολύ δυνατό εργαλείο για τον κλάδο της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας, το οποίο δεν μπορεί να αξιοποιηθεί ικανοποιητικά λόγω της μη κατανόησης της αξίας και του ακριβούς τρόπου λειτουργίας του. Το ασυνείδητο είναι άγνωστο, και ο τρόπος που λειτουργεί επίσης. Οι ψυχίατροι που εφαρμόζουν την ύπνωση θέλουν να διαφυλάξουν την εφαρμογή αυτής της μεθόδου στα χέρια των έμπειρων επιστημόνων, ωστόσο οι ίδιοι οι επιστήμονες δεν μπορούν να κατανοήσουν ικανοποιητικά τη λειτουργία και την έννοια του ασυνείδητου, και την επέκταση της συνείδησης σε αυτό. Η μελέτη και έρευνα απ’ όπου εξαρτάται η πρόοδος της ύπνωσης, είναι ελλιπής, διότι αυτοί που συνδυάζουν τη Γνώση με τη θεραπεία είναι λιγοστοί και άνθρωποι εξαιρετικών περιπτώσεων όπως ο Κουέ.
Ο Κουέ στις ομαδικές συναντήσεις με ασθενείς έλεγε τα εξής: «Κυρίες και κύριοι! Δεν είμαι γιατρός, ούτε πρακτικός θεραπευτής, ούτε και μάγος. Θέλω αποκλειστικά να σας δείξω τη θεωρία μου για την αυθυποβολή και την πρακτική της εφαρμογή. Αλλά σας παρακαλώ να μην πιστέψετε πως η μέθοδος μου αχρηστεύει την ιατρική θεραπεία. Δεν θέλω και δεν μπορώ να αποκαταστήσω από καμιά άποψη τον γιατρό, αλλά θέλω να δώσω και σε εκείνον και σε εσάς ένα σημαντικό θεραπευτικό μέσο. Αλλά, πέρα από κάθε ιατρική, θέλω να σας δείξω και πώς επιβάλλεται κανείς στις διαθέσεις του και στις λύπες του και γίνεται δάσκαλος του εαυτού του και των παιδιών του.
»Μην υποτιμάτε την δύναμη της φαντασίας. Ο άνθρωπος που έχει αϋπνίες φαντάζεται ότι δεν μπορεί να κοιμηθεί. Θέλει να κοιμηθεί αλλά η φαντασία του είναι εντονότερη. Ο ασθματικός θέλει να μπορεί να αναπνέει ελεύθερα κι ο άνθρωπος που τραυλίζει θέλει να μιλάει άνετα –αλλά η φαντασία είναι ισχυρότερη. Σε αυτές και άλλες τέτοιες περιπτώσεις, η βούληση λέει θέλω αλλά η δύναμη της φαντασίας λέει δεν μπορώ και η δύναμη της φαντασίας νικάει σε κάθε περίπτωση. Μπορούμε, όμως, να πάρουμε τη φαντασία με το μέρος μας»
@Λένα Αδαμοπούλου
