Ένα κείμενο ως φιλοσοφικός προβληματισμός
για όσους πιθανά να τους ενδιαφέρει
«Το ένδον σκάψε».
Διάλογος του Φιλόσοφου Πλωτίνου
με τον μαθητή του Πορφύριο.
Ο Πλωτίνος (περ. 203 - 270 μχ)
ήταν σημαντικός φιλόσοφος της ύστερης αρχαιότητας και
ιδρυτής της νεοπλατωνικής σχολής της φιλοσοφίας.
«Ο Αμέλιος μου είπε Πλωτίνε, ότι για να φιλοσοφήσω πρέπει πρώτα να γνωρίσω τις παγκόσμιες αρχές.
Για αυτό σε ερωτώ.
Τι βρίσκεται πίσω από όλες τις μορφές της ζωής.
Τι είναι η φύση.
Πως μπορεί να περιγραφεί;
-Πάνω από όλα πρέπει να βρίσκεται κάτι που να είναι απλό.
Γιατί εάν δεν είναι απλό, και δεν είναι το ΕΝΑ, τότε δεν θα είναι η αιτία.
Η αιτία πρέπει να είναι τα πάντα, και για αυτό μοναδική.
Το δημιουργημένο σύμπαν όμως είναι πολλαπλασιαζόμενο και σύνθετο.
-Θέλεις να πείς ότι το σύνθετο προέρχεται από το απλό;
-Δεν είναι δυνατό για τα πολλά να υπάρχουν εκτός και αν υπάρχει το ΕΝΑ, από το οποίο αποτελούνται, και το οποίο υπάρχει πρίν από όλα τα άλλα.
Το ΕΝΑ είναι η αιτία όλων.
-Πως μπορεί δάσκαλε το ΕΝΑ να περιγραφεί;
-Εχω την εντύπωση ότι το ΕΝΑ υπερβαίνει την δυνατότητα της ανθρώπινης αντίληψης, και ότι η ανθρώπινη έκφραση θα μπορούσε μόνο το αλλοιώσει.
-Πως αλήθεια μπορούμε να μιλήσουμε για αυτό;
-Μπορούμε να πούμε κάτι για αυτό, αλλά δεν μπορούμε να το περιγράψουμε.
Ούτε έχουμε κάποια γνώση ή διανοητική αντίληψη του.
Μπορούμε να πούμε τι δεν είναι και όχι τι είναι.
Αυτό όμως δεν μας εμοδίζει να το γνωρίζουμε.
-Μπορούμε να πούμε ότι το ΕΝΑ είναι η ύπαρξη;
-Το ΈΝΑ δεν είναι η ύπαρξη, αλλά η ύπαρξη είναι η εκπόρευση του, η πρώτη γέννηση.
Για τον λόγο αυτό δεν υπάρχει όνομα για το ΕΝΑ, είναι ανέκφραστο..-
-Κατάλαβα.
Είναι περισσότετο μη ύπαρξη παρά ύπαρξη.
Δεν έχει όμως σχέση με την εκδηλούμενη πεπερασμένη ύπαρξη;
-Το ΕΝΑ είναι τα πάντα, και ταυτόχρονα τίποτα.
Το ΕΝΑ είναι τα πάντα, για τον λόγο ότι όλα ενυπάρχουν μέσα σε αυτό.
Στους κόλπους του ΕΝΟΣ υπάρχουν τα πάντα, και ΘΑ υπάρξουν τα πάντα.
-Κατάλαβα.
Το ΕΝΑ αντιπροσωπεύει την δυνατότητα.
Ποια όμως η σχέση του Ενός με την ζωή;
-Υπάρχει πριν από την ζωή και είναι η αιτία της, εφόσον η ενέργεια της ζωής δεν προηγήται αλλά αντίθετα απορρέει από την ανέκφραστη πηγή του ΕΝΟΣ.
Πρέπει να υποθέσουμε λοιπόν ότι το ΕΝΑ που υπάρχει πριν από όλα, δεν είναι το εκδηλούμενο σύμπαν.-
- Που βρίσκεται λοιπόν το ΕΝΑ;
-Το ΕΝΑ υπάρχει παντού.
Δεν υπάρχει μέρος όπου δεν είναι, για αυτό και γεμίζει τα πάντα. Μέσω αυτού υπάρχουν τα πάντα.
Το ΕΝΑ γεμίζει τα πάντα, παράγει τα πάντα, χωρίς να είναι αυτό που παράγει.-
- Μα Πλωτίνε ξερεις καλά ότι το εκδηλούμενο σύμπαν χαρακτηρίζεται από την κίνηση.
Είναι το ΕΝΑ η κίνηση;
Ή είναι η δυνατότητα της κίνησης μία συνθήκη στάσης;
Ποια η σχέση του ΕΝΟΣ με την κίνηση και την στάση;
-Το ΕΝΑ υπερέχει και της κίνησης και της στάσης.
Είναι η δυνατότητα και της κίνησης και της στάσης, υπερέχει και των δύο.
-Άλλη μία σκέψη με προβληματίζει δάσκαλε.
Το σύμπαν εκδηλώνεται διανοητικά.
Μπορείς να περιγράψεις το ΕΝΑ σαν την διάνοια;
Με άλλα λόγια το ΕΝΑ σκεφτεται;
-Το ΕΝΑ δεν σκέφτεται γιατί εμπεριέχει το σκεπτώμενο και την σκέψη.
Το ΕΝΑ δεν είναι η διάνοια, αλλά ανώτερο της διάνοιας.
Κατά συνέποια εφόσον είναι ανώτερο της διάνοιας η εκπόρευση του θα είναι και διανοητική.
Είναι φανερό ότι το ΕΝΑ είναι πέρα από την ανθρώπινη αντίληψη.
-Δεν μπορείς όμως δάσκαλε να μου περιγράψεις περοχές του ΕΝΟΣ που να μπορώ να αντιληφθώ;
-Αυτό το στάδιο δεν θα είναι πια το ΕΝΑ αλλά η πολαπλότητα του ΕΝΟΣ.
Διαπιστώνουμε ότι όλα τα πράγματα που πλησιάζουν την τελειότητα δεν μπορούν να παραμείνουν σε ανεκδήλωτη ύπαρξη, αλλά πρέπει να εκδηλώνονται.
Αυτό παρατηρείται σε όλη την φύση.
Όχι μόνο στα όντα που είναι ικανά επιλογών, αλλά ακόμα και σε αυτά που στερούνται της επιλογής.
Υπάρχει η τάση να μεταδίδουν ότι ενυπάρχει μέσα τους.
Για παράδειγμα η φωτιά παράγει θερμότητα, το χιόνι παράγει κρύο. Για τον λόγο αυτό όλα τα πράγματα στην φύση τείνουν στην αθανασία με την εκδήλωση των ποιοτήτων τους.
Το ΕΝΑ εκδηλώνει το ευτό του.
Αυτό που εκδηλώνεται, εκδηλώνει παράληλα τον ευτό του...»
