Ο Ιησούς αναφέρεται στο Κοράνι σε 93 στίχους αλλά, ενώ πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο που περιγράφεται στην Καινή Διαθήκη, οι διαφορές μεταξύ της εικόνας που μας δίνει η Βίβλος και αυτής που μας δίνει το Κοράνι είναι σημαντικές˙ και περιλαμβάνουν ιστορικές και θεολογικές ασυμβατότητες.
Το Ισλάμ θεωρεί τον Ιησού προφήτη, όχι γιο του Θεού, όπως θεωρεί τον Μωυσή και άλλους προηγούμενους του Μωάμεθ προφήτες που έστειλε ο Αλλάχ ή που τους έδωσε την κυριότητα για να κάνουν το έργο του. Καμία διάκριση δεν επιτρέπεται μεταξύ των προφητών, συμπεριλαμβανομένου και του Μωάμεθ (3.84). Αναφέρεται πως ο Ιησούς είναι σαν τον Αδάμ μπροστά στον Θεό –αυτός τον έπλασε, κι έπειτα είπε «Να γίνει», και έγινε. Ο Ιησούς συνήθως αναφέρεται ως «γιος της Μαρίας» (σε αντίθεση με το «γιος του Θεού» στον Χριστιανισμό), ή άλλοτε ως «απόστολος», «Μεσσίας», «προφήτης», «ενάρετος», «πνεύμα του Θεού» ή «λόγος του Θεού», ενώ υπάρχει πλήρης άρνηση της θεϊκής του φύσης όπως και της ύπαρξης της αγίας τριάδας «καθώς ένας μόνο είναι ο Θεός» (4.171). Το όνομά του στα Αραβικά είναι «Ίσα».
Το Κοράνι αρνείται την ίδια την πιθανότητα ο Θεός να έχει γιο, και όσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, όπως οι Εβραίοι για τον Έσδρα[1] και οι Χριστιανοί για τον Ιησού, είναι «βλάσφημοι», «άπιστοι» και «αχάριστοι» που λάτρεψαν περισσότερο τους ραβίνους και τον Μεσσία παρά τον Θεό. «Μοιάζουν με τους αρχαίους άπιστους. Ο Θεός ας τους καταστρέψει. Πόσα ψέματα λένε!» (9.30) Όποιος εξισώνει τον Θεό με άλλες θεότητες θα τιμωρηθεί. «Ο Μεσσίας δεν ταπεινώνει τον εαυτό του με το να αποκαλείται δούλος του Θεού» (4.172).
Όταν η μητέρα της Μαρίας γέννησε την κόρης της, έθεσε αυτήν και τους απογόνους της υπό την προστασία του Θεού. Ο Θεός δέχτηκε να αναλάβει την προστασία της Μαρίας, στην οποία έστελνε τροφή με θαυματουργικό τρόπο. Όταν έγινε γυναίκα, την επισκέφτηκαν άγγελοι και της είπαν πως επιλέχτηκε από τον Θεό, εφόσον ήταν «αγνή από κάθε κηλίδα» (3.42) (αλλού αναφέρεται ως «άσπιλη παρθένα», «ευσεβής» και «ενάρετη»), για να γεννήσει τον Μεσσία, ο οποίος θα διδάξει τους ανθρώπους από τη βρεφική ηλικία και όταν ανδρωθεί θα γίνει ενάρετος.
«Κύριε», απάντησε η Μαρία, «πώς μπορώ να αποκτήσω γιο, ενώ δεν έχω γνωρίσει άντρα;» Κι ο άγγελος απάντησε: «Έτσι ο Θεός δημιουργεί ό,τι Εκείνος θέλει. Λέει: ‘Ας γίνει’, και γίνεται». (3.47)
Της είπαν πως ο γιος της πρόκειται να κάνει θαύματα, όπως η γιατρειά τυφλών και λεπρών, η ανάσταση νεκρών και πως θα δώσει ζωή στα άψυχα, και ότι θα επικυρώσει τον Νόμο που έλαβαν από τον Θεό οι απόγονοι του Ισραήλ (εννοώντας τη Βίβλο, αν και η Καινή Διαθήκη θεωρείται από το Ισλάμ σαν παραφθορά των πραγματικών λόγων και έργων του Ιησού).
Ο Ζαχαρίας, ο κηδεμόνας της Μαρίας, ζήτησε διάδοχο από τον Θεό. Η Μαρία απομακρύνθηκε από το σπίτι της και οδηγήθηκε στο ναό της Ιερουσαλήμ όπου την επισκέφτηκε το πνεύμα του Θεού, ο αρχάγγελος Γαβριήλ, ο οποίος της είπε πως τον έστειλε ο Θεός για να της χαρίσει έναν «άγιο γιο» («εμφυσήσαμε ένα μέρος από το πνεύμα Μας» – 66.12). Έτσι, η Μαρία συνέλαβε, και αποσύρθηκε σε απομακρυσμένο μέρος όπου την έπιασαν οι πόνοι της γέννας κοντά σε μια χουρμαδιά. Η εμπειρία της γέννας, λοιπόν, είναι πολύ διαφορετική από αυτήν που βρίσκουμε στην Καινή Διαθήκη, αφού η Μαρία εδώ μένει μόνη της να αντιμετωπίσει τη δοκιμασία, χωρίς τη συντροφιά του Ιωσήφ, σε έρημο τοπίο και χωρίς μάγους να της φέρνουν δώρα. Μια «φωνή από κάτω» (άλλοι λένε πως εδώ εννοείται ο Θεός, άλλοι πιστεύουν πως πρόκειται για τη φωνή του Ιησού) την καθησύχασε για να υπομείνει τους πόνους της, και ο Θεός άνοιξε ένα ρυάκι κάτω από τα πόδια της. Όταν γύρισε στο σπίτι της με το βρέφος την κατηγόρησαν για ασέβεια και ακολασία. Την υπερασπίστηκε το βρέφος το ίδιο (ένα από τα θαύματα του Κορανίου), λέγοντας: «Είμαι δούλος του θεού και ο Κύριος μού χάρισε τη Βίβλο, κάνοντάς με προφήτη. Αποφάσισε να με ευλογεί και με διέταξε να προσεύχομαι και να κάνω ελεημοσύνες όσο ζω. Να σέβομαι τη μητέρα μου. Δεν θα μου επιτρέψει την ανυπακοή και την αθλιότητα. Ειρήνη θα με συνοδεύει και κατά τη γέννηση και κατά τον θάνατο και κατά την ανάστασή μου» (19.30-33). Ως «ανάσταση» εννοείται εδώ η ανάσταση όλων των ανθρώπων την Ημέρα της Κρίσης, καθώς το Κοράνι αρνείται πως ο Ιησούς αναστήθηκε όπως περιγράφει η Καινή Διαθήκη.
Οι εντολές του Θεού που δίδαξε ο Ιησούς στους ανθρώπους ήταν «Να λατρεύετε τον Θεό, τον Κύριό μου και Κύριό σας» (5.117) Ο Ιησούς στάλθηκε για να διδάξει την αλήθεια (19.34), την πραότητα και τη μεγαλοψυχία (57.27) και να γίνει παράδειγμα για τους απογόνους του Ισραήλ (43.59) ενώ κάλεσε όσους πίστεψαν να γίνουν βοηθοί του (61.14). Τα εδάφια 43.63-64 αναφέρουν: «Όταν ο Ιησούς εμφανίστηκε ανάμεσα στους ανθρώπους συνοδευόμενος από τα δικά Μας σημάδια, είπε: ‘Φέρνω σε εσάς τη σοφία και έρχομαι να εξηγήσω σε εσάς την αιτία των διαφωνιών σας. Να φοβάστε, λοιπόν, τον Θεό και να υπακούσετε σε μένα. Ο Θεός είναι ο Κύριος ο δικός μου και ο δικός σας. Η λατρεία σας προς Εκείνον είναι ο ίσιος δρόμος’». Στο 61.6 ο Ιησούς κάνει μια προφητεία για τη μελλοντική εμφάνιση του Μωάμεθ: «Απόγονοι του Ισραήλ, εγώ είμαι απόστολος του Θεού, σταλμένος προς εσάς για να επικυρώσω τον Μωσαϊκό Νόμο που στάλθηκε πριν από εμένα και να σας προαναγγείλω τον ερχομό κι άλλου αποστόλου, μετά από εμένα, του οποίου το όνομα θα είναι Αχμέτ (Ένδοξος)». «Ένδοξος» είναι μια από τις προσωνυμίες του Μωάμεθ (για την ακρίβεια, το όνομα ‘Αχμέτ’ στα αραβικά σημαίνει ‘ο πιο αξιέπαινος’ ή, αλλιώς, ‘ένδοξος’), και οι μουσουλμάνοι θεωρούν πως η αναφορά στη Βίβλο[2] στον ερχομό κάποιου «Παράκλυτο» αφορά ουσιαστικά τον «Περικλυτό» (=Ένδοξος =Μωάμεθ).
Για να σιγουρευτούν οι μαθητές του Ιησού για την αλήθεια των λόγων του, ζήτησαν ένα τραπέζι γεμάτο φαγητά. Ο Ιησούς προσευχήθηκε στον Θεό να ικανοποιήσει τις επιθυμίες των μαθητών του και ο Θεός συμφώνησε, απειλώντας με τιμωρία όποιον δεν πειστεί από αυτό το θαύμα: «Θα κατεβάσω το τραπέζι σε εσάς, αλλά αλίμονο σε όποιον δεν πιστέψει στο θαύμα τούτο. Θα ετοιμάσω για αυτόν το πιο σκληρό βασανιστήριο του κόσμου»(5.115).
Το ζήτημα του θανάτου του Ιησού στο Κοράνι είναι ακόμα θέμα συζήτησης, αφού η σύντομη αναφορά του κειμένου δίνει μια δυσνόητη περιγραφή: Οι οπαδοί των Γραφών, οι Εβραίοι, παραβίασαν τις εντολές του Θεού και, αφού συκοφάντησαν τη Μαρία, είπαν πως σκότωσαν τον γιο της. «Όχι, δεν τον σκότωσαν, δεν σταύρωσαν τον ίδιο, αλλά κάποιον άλλον που του έμοιαζε… Στην πραγματικότητα, αυτοί δεν σκότωσαν τον Ιησού, αλλά ο Θεός, με τη δύναμη και τη σοφία Του, τον ξαναπήρε κοντά Του» (4.157-158). Στην συνέχεια, ο Θεός κατηγορεί τους Εβραίους πως απομακρύνουν τους άλλους από τον δρόμο του Θεού και ότι, ασκώντας τοκογλυφία, τρώνε τις περιουσίες των ανθρώπων άδικα. Τους καταριέται και τους υπόσχεται τιμωρία την Ημέρα της Κρίσης.
Οι λόγιοι του Ισλάμ διαφωνούν για την ακριβή σημασία του κειμένου. Κάποιοι λένε πως κυριολεκτικά ο Θεός αντικατέστησε τον Ιησού με κάποιον άλλο που του έμοιαζε και πήρε τον Ιησού στο πλάι του (υπάρχει διαφωνία για το αν αυτό έγινε ενώ ο Ιησούς ήταν νεκρός ή όχι), ενώ άλλοι λένε πως εννοείται ότι ο «Ιησούς», εδώ, συμβολίζει τον «λόγο του Θεού», ο οποίος δεν μπορεί να καταστραφεί από ανθρώπους. Σε άλλο σημείο του Κορανίου περιγράφεται ο Θεός να λέει στον Ιησού: «Απομάκρυνα από κοντά σου τα απειλητικά χέρια των απογόνων του Ισραήλ» (5.110), και αλλού το Κοράνι αναφέρει: «Οι Εβραίοι επινόησαν δόλους εναντίον του Ιησού και ο Θεός επινόησε άλλους εναντίον τους. Ο Θεός, βεβαίως, είναι πιο ευφυής» (3.54). Στο 3.112 οι Εβραίοι φέρονται να μην πίστεψαν στις αποκαλύψεις του Θεού και να «θανάτωσαν τους προφήτες». Στο 3.181απειλούνται από τον Θεό πως «θα δώσουν λόγο για τον άδικο φόνο των προφητών». Αντίστοιχες αναφορές βρίσκουμε και στο 2.91, στο 2.61, στο 3.21, στο 3.183 και στο 4.155.
Αν και οι αναφορές στον Ιησού είναι πολλές, λοιπόν, οι αφηγήσεις για τη ζωή του και της Μαρίας είναι λίγες, σύντομες και σκόρπιες στο ιερό κείμενο του Ισλάμ, ενώ οι διδαχές του αναφέρονται μόνο περιληπτικά. Έτσι, δεν μπορούμε να έχουμε πλήρη εικόνα για το πρόσωπό του βασιζόμενοι στο Κοράνι, αλλά είναι σίγουρο πως οι μουσουλμάνοι έχουν σε μεγάλη εκτίμηση τον (δικό τους) Ιησού, αφού εξισώνεται με τον Μωάμεθ και τους υπόλοιπους αποστόλους/προφήτες.
Υπάρχουν κι άλλες αναφορές στη γραμματεία του Ισλάμ σχετικά με τον Ιησού, στα «χαντίθ», δηλαδή στις μαρτυρίες για τα λεγόμενα, τις πράξεις και τις συνήθειες του προφήτη Μωάμεθ.
Σε αυτά, αναφέρεται (ενδεικτικά) πως μόνο ο Ιησούς και η Μαρία γεννήθηκαν χωρίς να τους αγγίξει ο Σατανάς (Abu Hurairah 4.199), πως όλοι οι απόστολοι είναι αδέρφια και η θρησκεία τους είναι η ίδια (Abu Hurairah 4.203), πως μία από τις διδασκαλίες του Ιησού ήταν να εξετάζουμε τις αμαρτίες των συνανθρώπων μας όχι σαν άρχοντες αλλά σαν υπηρέτες –να είμαστε ελεήμονες στους ασθενείς (αμαρτωλούς) και να δίνουμε ευχαριστίες στους υγιείς (Abdallah ibn al–Mubarak 3)-, πως δίδασκε ότι τέσσερις άξιες ιδιότητες των ανθρώπων είναι η σιωπή (η αρχή της λατρείας), η ταπεινότητα, ο ασκητισμός και η φτώχεια (Abdallah ibn al–Mubarak 13), πως ούτε ο Ιησούς ήξερε πότε θα έρθει η ημέρα της Κρίσης (Abdallah ibn al–Mubarak 5), πως, σύμφωνα με τον Ιησού, πρέπει να πασχίζουμε για χάρη του Θεού και όχι για το στομάχι μας, αποφεύγοντας τις υπερβολές (Abdallah ibn al–Mubarak 15) και πως, όταν ο Ιησούς αναλήφθηκε στον ουρανό, άφησε πίσω του ένα μάλλινο ένδυμα, μια σφεντόνα και δύο σανδάλια (Hammad ibn al–Sariyy 77).
Στο χαντίθ Bukhari 60.236 ο Ιησούς δηλώνει ανίκανος να παρέμβει μεταξύ πιστών και Θεού εκ μέρους των πρώτων κατά την ημέρα της Κρίσης για να τους συγχωρεθούν οι αμαρτίες και να μπουν στον Παράδεισο, και τους παραπέμπει στον Μωάμεθ, καθώς αυτός είναι ο μόνος που του έχουν συγχωρεθεί όλες οι αμαρτίες. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίφαση με τον Χριστιανισμό, όπου ο Ιησούς είναι αυτός που θα σώσει τους ανθρώπους.
Αλλού, στο Bukhari 43.656, ο Ιησούς αναφέρεται πως θα έρθει ως δίκαιος κριτής κατά τη μέρα της Κρίσης και «θα σπάσει σταυρούς, θα σκοτώσει γουρούνια και θα καταλύσει το Jizya». «Jizya» είναι ο φόρος υποτέλειας που Εβραίοι και Χριστιανοί είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν αν ζουν σε «μουσουλμανικά εδάφη». Εδώ εννοείται πως ο Ιησούς θα καταστρέψει τα ψεύτικα είδωλα λατρείας όπως ο σταυρός του Χριστιανισμού, θα εξαφανίσει το ζώο που ήταν αγαπητό στους Χριστιανούς και μισητό στους Μουσουλμάνους και ο φόρος υποτέλειας δεν θα ήταν πλέον χρήσιμος αφού όλος ο κόσμος θα αποδεχτεί το Ισλάμ εκείνη τη μέρα. Ο Ιησούς, λοιπόν, είναι «δίκαιος κριτής» επειδή θα τηρεί τη σαρία και θα κρίνει σύμφωνα με αυτήν. Αφού τα κάνει αυτά, θα σκοτώσει τον Dajjal και θα ζήσει για 40 χρόνια στη Γη πριν πεθάνει (Sunan Abu Dawud 37.4310). «Dajjal» είναι ο ψεύτικος μεσσίας στην ισλαμική εσχατολογία και πιστεύεται πως θα εμφανιστεί πριν τη μέρα της Κρίσης παριστάνοντας τον Μεσσία. Είναι το αντίστοιχο του Αντίχριστου και του Armilus (στον Εβραϊσμό).
[1] Πιστεύεται πως κάποιοι Εβραίοι της Υεμένης θεωρούσαν τον Έσδρα (Ezra) γιο του Θεού.
[2] Κατά Ιωάννη 14:15-17: «Αν με αγαπάτε, φυλάξτε τις εντολές μου. Και εγώ θα παρακαλέσω τον Πατέρα, και θα σας δώσει έναν άλλον Παράκλητο, για να μένει μαζί σας στον αιώνα, το Πνεύμα της αλήθειας, το οποίο ο κόσμος δεν μπορεί να λάβει, επειδή δεν το βλέπει ούτε το γνωρίζει· εσείς, όμως, το γνωρίζετε, επειδή μένει μαζί σας, και μέσα σας θα είναι.»
Η μετάφραση είναι του Κ. Ι. Πεντάκη (από τις εκδόσεις Κάκτος, 2006) από όπου δανείστηκα και τις υποσημειώσεις.
Πηγή: sapardanis.org
