Μία προσέγγιση
από τη σκοπιά των κινήτρων
Το κίνητρο μπορεί να περιγραφεί γενικά ως η δύναμη που μας οδηγεί στην επίτευξη ενός στόχου. Από πού πηγάζει λοιπόν αυτό το αίσθημα της επίλυσης; Η απάντηση προκύπτει από το συνολικό όφελος, που κάνει τον καθέναν μας να ακολουθήσει ένα στόχο και σε αυτό συμβάλλουν δύο παράγοντες: η υποκειμενική αξία της επιδίωξης του στόχου και το ποσοστό πιθανότητας που δίνει κανείς για την επιτυχή επιδίωξη του στόχου. Με άλλα λόγια, η ισχύς της δέσμευσης των ανθρώπων σε κάτι, εξαρτάται από την αξία που έχει για αυτούς και την πιθανότητα να επιτευχθεί ο στόχος τους.
Η σχέση μεταξύ αυτών των δύο παραγόντων είναι πολλαπλασιαστική. Αυτό σημαίνει, ότι δεν θα υπάρχει κίνητρο για την επιδίωξη του στόχου αν η αξία του είναι μηδενική, ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλη είναι η πιθανότητα επιτυχίας. Ομοίως, δεν θα υπάρχει κίνητρο εάν η αναμενόμενη πιθανότητα είναι αρκετά χαμηλή.
Ο στόχος της χρήσης ναρκωτικών, δημιουργείται με τον ίδιο τρόπο όπως οποιοσδήποτε άλλος στόχος. Καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό, αφενός, από την αξία που τοποθετεί το άτομο στα ναρκωτικά και, αφετέρου, από τις αναμενόμενες πιθανότητες του ατόμου να έχει τα επιθυμητά οφέλη από τη χρήση τους. Αυτή η οπτική, μπορεί να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι αποφασίζουν να πιουν.
Η απόφαση κατανάλωσης οινοπνεύματος εξαρτάται από την αξία που το άτομο αποδίδει στην κατανάλωση οινοπνεύματος (δηλ. Για να αυξήσει τη θετική διάθεση, να ανακουφίσει την αρνητική διάθεση και το άγχος ή να αυξήσει την αυτοπεποίθηση) και την προσδοκία του ατόμου ότι αυτά τα αποτελέσματα θα συμβούν.
Ας εξετάσουμε λοιπόν, πολλούς παράγοντες που είναι πιθανό να οδηγήσουν σε αυξημένη κινητοποίηση για κατανάλωση αλκοόλ. Αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν τις αξίες (δηλαδή τα αναμενόμενα συναισθήματα) και τις προσδοκίες.
Παλαιότερες εμπειρίες
Οι εμπειρίες του παρελθόντος που σχετίζονται με το αλκοόλ βοηθούν στη διαμόρφωση της τρέχουσας προσωπικής αξίας των ανθρώπων και στις προσδοκίες που προσδίδουν στην κατανάλωση αλκοόλ Οι χρήστες αλκοόλ μπορεί να θυμούνται τις προηγούμενες θετικές τους εμπειρίες με το αλκοόλ και αυτό μπορεί να αυξήσει το κίνητρό τους να πίνουν. Μια αρνητική εμπειρία θα κάνει το αντίθετο. Η εμπειρία των αντιδράσεων αποβολής του αλκοόλ (π.χ. εμετός και ναυτία) μετά την κατάποση επηρεάζει αρνητικά την αξία της κατανάλωσης οινοπνεύματος. Η αντίδραση αποβολής είναι πιο κοινή στους ασιατικούς πληθυσμούς, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε άλλες ομάδες. Τα άτομα με αυτή την αντίδραση, αντιμετωπίζουν την κατανάλωση οινοπνεύματος ως λιγότερο ευχάριστη από ό,τι κάνουν άλλοι και έχουν χαμηλότερα ποσοστά κατανάλωσης αλκοόλ.
Παρορμητική προσωπικότητα
Τα παρορμητικά άτομα επιλέγουν συχνά, τις ανταμοιβές που είναι άμεσα διαθέσιμες, παρά τις αρνητικές μελλοντικές συνέπειες αυτών των επιλογών. Θα εκτιμήσουν την αξία των ναρκωτικών (ή του αλκοόλ) λόγω των άμεσων ικανοποιητικών αμοιβών από την κατανάλωσή τους. Όσοι πίνουν πάρα πολύ είναι πιο παρορμητικοί από αυτούς που πίνουν λιγότερο και, κατά συνέπεια, πίνουν περισσότερο αλκοόλ.
Άγχος και ψυχολογικά συμπτώματα
Οι άνθρωποι που εμφανίζουν κατά καιρούς ψυχολογικά συμπτώματα, δίνουν αξία στην κατανάλωση αλκοόλ, διότι αυτή συμβάλλει στην ανακούφιση των αρνητικών συναισθημάτων τους. Η κατανάλωση αλκοόλ αφαιρεί, τουλάχιστον προσωρινά, την πίεση και το άγχος.
Κοινωνικές νόρμες
Από την άποψη των κινήτρων, τα κοινωνικά πρότυπα επηρεάζουν την αξία που αποδίδουν τα άτομα στη χρήση ναρκωτικών. Οι κοινωνικοί κανόνες είναι οι συμπεριφοριστικές προσδοκίες μέσα σε μια κοινότητα. Για παράδειγμα, σε πολλές δυτικές κοινωνίες, το αλκοόλ χρησιμοποιείται σε συγκεκριμένα γεγονότα και σε τακτά χρονικά διαστήματα (π.χ., το βράδυ της Παρασκευής μετά την εργασία). Ένας τέτοιος κανόνας περιορίζει και ελέγχει τη χρήση. Για παράδειγμα, οι φοιτητές πίνουν περισσότερο σε πανεπιστημιουπόλεις που έχουν ισχυρή κουλτούρα κατανάλωσης.
Περιβάλλον
Η έκθεση σε ένα κοινωνικό περίγυρο που σχετίζεται με το οινόπνευμα αυξάνει την επιθυμία για το αλκοόλ και επομένως την αξία του ποτού. Από την άλλη πλευρά, η οικονομική επιρροή, όπως η φορολογία, κάνει την κατανάλωση λιγότερο ελκυστική: Τα στοιχεία δείχνουν ότι η απλή αύξηση της τιμής ενός αλκοολούχου ποτού κατά 10% μειώνει την κατανάλωση αλκοόλ κατά 7%.
Εν ολίγοις, η προοπτική των κινήτρων για την κατανάλωση αλκοόλ προβλέπει ότι οι άνθρωποι θα παρακινηθούν να χρησιμοποιήσουν εθιστικές ουσίες στο βαθμό που αναμένουν ότι κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε επιθυμητά αποτελέσματα που θέλουν να επιτύχουν. Διαφορετικά η κατανάλωση, δεν θα ήταν τόσο ελκυστική.
